Përdorimi i inteligjencës artificiale (AI) për të zbuluar ilaçe të reja po transformon rrënjësisht kërkimin dhe trajtimet mjekësore. Kompani si Insilico Medicine dhe Recursion Pharmaceuticals po përdorin fuqinë e AI për të përshpejtuar procesin e zbulimit të ilaçeve, duke ulur kostot dhe duke rritur shanset për sukses.
Një shembull i rëndësishëm është pilula eksperimentale për trajtimin e fibrozes pulmonare idiopatike (IPF), një sëmundje e rrallë dhe progresive e mushkërive pa shkaqe apo kura të njohura. Insilico Medicine, një start-up nga SHBA, e krijoi këtë ilaç duke përdorur AI, duke e bërë atë një nga molekulat e para që ka hyrë në faza të avancuara të provave klinike.
Si funksionon AI në zbulimin e ilaçeve
AI luan një rol kryesor në dy faza të rëndësishme të procesit të zbulimit të ilaçeve:
- Identifikimi i objektivave terapeutikë: AI analizon të dhëna të mëdha për të bërë lidhje midis biologjisë molekulare dhe sëmundjeve, duke sugjeruar proteina ose gjene që mund të jenë objektiva për trajtim.
- Dizajnimi i ilaçit: AI gjeneron molekula të reja që mund të lidhen me objektivin e zgjedhur, duke zëvendësuar procesin tradicional të provave manuale të kimistëve.
Me ndihmën e AI, Insilico krijoi molekulën për IPF brenda 18 muajve dhe pas vetëm 79 sintezash molekulare, një proces që normalisht do të kërkonte katër vjet dhe mbi 500 sinteza.
Arritje të tjera në fushë
- Insilico Medicine ka gjashtë molekula në prova klinike, përfshirë atë për IPF, dhe ka planifikuar të testojë katër të tjera. Gati 30 molekula të tjera janë duke treguar rezultate premtuese.
- Recursion Pharmaceuticals, nga ana tjetër, ka instaluar superkompjuterin më të shpejtë në pronësi të një kompanie farmaceutike, duke gjeneruar të dhëna masive për të kuptuar molekulat e trupit të njeriut. Kjo i ka ndihmuar të zhvillojnë një molekulë për trajtimin e limfomës dhe tumoreve solide, që aktualisht po testohet te pacientët me kancer.
Sfida dhe pritshmëri
Edhe pse AI ka premtuar të ulë kohën dhe koston e zhvillimit të ilaçeve, mbeten disa sfida kryesore, si mungesa e të dhënave të plota dhe rreziku i paragjykimeve në sistemet AI. Pavarësisht kësaj, ekspertët janë optimistë se me kalimin e kohës, molekulat e zbuluara nga AI do të kenë një probabilitet më të lartë suksesi sesa metodat tradicionale.
Sipas themeluesit të Recursion, Chris Gibson, momenti kyç do të jetë kur këto molekula të kalojnë me sukses provat klinike. Atëherë, bota do të kuptojë se AI është e ardhmja e zbulimit të ilaçeve.
