Ekskursionistët dhe fotografët që kërkojnë drerë midis thuprave dhe plepave në Kincaid Park, 15 km nga qendra historike e Anchorage, nuk u kushtojnë vëmendje strukturave prej betoni të mbuluara nga bimësia e dendur apo të ekspozuara në ndonjë parking.
Ekskursionistët dhe fotografët që kërkojnë drerë mes thuprave dhe plepave në parkun Kincaid, rreth 15 kilometra nga qendra historike e Anchorage, as që e vënë re praninë e ndërtesave prej betoni të mbuluara nga bimësia e dendur apo të dukshme nëpër parkingje.
Sot ato përdoren si depo ose qendra rekreative për fëmijë, por dikur këto bunkerë strehojnë raketat Nike Hercules dhe kokat e tyre bërthamore. Gjatë tërmetit të së Premtes së Madhe në vitin 1963, rreziku për një katastrofë bërthamore ishte i madh. Një pllakë përkujtimore përkujton guximin e Baterisë A që e shmangu rrezikun, një histori që u bë publike vetëm tetë vite më parë.
Kompleksi quhej “Site Point” dhe ishte pjesë e një rrjeti më të madh mbrojtës kundërajror, vija e parë e mbrojtjes që për dekada priste bombarduesit sovjetikë (një sulm nga BRSS në kufirin më të largët amerikan, i cili, për ironi të historisë, 160 vjet më parë ishte pjesë e Perandorisë Ruse dhe iu shit SHBA-ve nga Cari Aleksandër II te sekretari i shtetit William Seward, për disa dollarë për hektar).
Sot armiku i dikurshëm rus vjen, por me ceremoni të mëdha. Vladimir Putin është ftuar, pa bërë asnjë lëshim, pavarësisht urdhrit ndërkombëtar për arrestin e tij dhe pavarësisht pushtimit të Ukrainës. Ai është lideri i parë rus që viziton Alaskën dhe takohet me presidentin amerikan Donald Trump në bazën e siguruar Elmendorf-Richardson, që ende përdoret për të kapur avionë rusë. Për një ditë, Alaska bëhet sërish vendi ku përballen dy superfuqi. Dhe ndërsa analistët diskutojnë për një paqe të mundshme në Ukrainë apo për një marrëveshje të re si në Jaltë, banorët e Anchorage duket sikur janë më shumë të bezdisur sesa të interesuar për gjithë këtë zhurmë.
Anchorage është një qytet i qetë, me ndërtesa të thjeshta që shtrihen në fushat me baltë të gjirit Cook, në këmbët e maleve të mbuluara me borë Chugach. Qyteti është zakonisht një pikë ndalese për aventurierët që tërhiqen nga miti i “Kufirit të Fundit“, ethet e arit, jeta në natyrë, gara legjendare e slitave me qenë, netët arktike me aurora boreale në dimër dhe ditët e gjata të verës pa errësirë. Aventurat “në të egrën”, në Alaskën që është bërë e njohur përmes librit të Jon Krakauer dhe filmit të Sean Penn.
Bashkia i këshillon qytetarët dhe vizitorët të jenë të përgatitur dhe të kenë durim për ndonjë shqetësim të mundshëm, por përveç pranisë së ekipeve televizive dhe fluturimeve të rralla ushtarake, nuk ka atmosferë tensioni. Për të tallur pretendimet e herëpashershme të nacionalistëve rusë që kërkojnë rikthimin e Alaskës, banorët bëjnë shaka: “Vetëm një lutje: mos na shisni prapë!”.
Viti shkollor do të nisë sot siç ishte planifikuar. Turistët, që kanë mbushur hotelet në fund të verës, vizitojnë dyqanet me lëkurë kafshësh, punimet artizanale vendase apo pajisjet për peshkimin e salmonit, që tani është në sezon. Ata janë të entuziazmuar nga ideja se ndodhen në Anchorage pikërisht në një moment kur dy superfuqi do të takohen për të vendosur sërish për rrjedhën e historisë.
Testet bërthamore, radarët dhe përballjet mes dy blloqeve duken si gjëra të së kaluarës. Por nuk janë. Këtë e tregon edhe samiti i radhës”, thotë Sierra, teksa udhëheq një grup nga Çikago në ekspozitën “Nga Lufta e Ftohtë në Hapësirë”, e hapur në Muzeun e Anchorage.
Ekspozita përfshin sistemin e vjetër të radarëve “Distant Early Warning Line”, Operacionin Washtub, që kishte për qëllim krijimin e një rrjeti agjentësh të fshehtë në rast pushtimi dhe balonat moderne spiune.
Të gjitha këto e kanë bërë Alaskën të njihet si “Roja e Veriut” dhe kanë sjellë përqendrimin më të lartë të veteranëve në SHBA, një në çdo dhjetë banorë, si dhe një kulturë të fortë përgatitjeje për mbijetesë në rast katastrofash. Në fund të vizitës, Sierra i lë të pranishmit me një pyetje: “A ka përfunduar ndonjëherë vërtet Lufta e Ftohtë?”
“Në fakt, sot gjërat janë pothuajse më keq se kurrë”, thotë David Ramseur, ish-asistent i guvernatorëve të Alaskës.
Ai kishte tentuar të afronte dy botët gjatë Luftës së Ftohtë, duke ndihmuar në organizimin e “Fluturimit të Miqësisë” në vitin 1988, për të ribashkuar indigjenët e Alaskës dhe Siberisë, një përpjekje nga poshtë për të ngrohur marrëdhëniet.
Ai e përshkruan këtë në librin e tij “Melting the Ice Curtain” (Duke shkrirë perden e akullt). “Perde e akullt” quhej ajo që ndante dy botët.
“Vetëm 88 kilometra e ndajnë Alaskën nga Siberia dhe për mijëra vjet popujt vendas e kalonin ngushticën e Beringut me barkat e tyre. Nën udhëheqjen e Gorbaçovit, shkëmbimet që kishin ndaluar që prej 1848, rifilluan. Por me ardhjen e Putin-it, marrëdhëniet u përkeqësuan sërish.
Pas pushtimit të Ukrainës, derisa Rusia të tërhiqet, askush këtu nuk dëshiron më të ketë lidhje me të. Për shumëkënd, ftesa për Putin-in është e nxituar, i jep atij njohje që e kërkonte me dëshpërim pa bërë asnjë lëshim”.
Edhe mjeku në pension Ted Mala, bir i një ruseje dhe i aktorit të parë indigjen në Hollivud, dikur aktiv në bashkëpunimet mes Alaskës dhe Siberisë, tani është distancuar. “Ky samit është një tjetër ide e çuditshme e Trump-it. Alaska dhe Siberia kanë qenë për vite me radhë një mikrokozmos më vete. Por me luftën në Ukrainë, çdo lidhje mes tyre është ndërprerë.”
Anchorage ka pezulluar marrëveshjen e binjakëzimit me qytetin siberian Magadan. Ndërkohë, Rusia ka shtuar fluturimet dhe patrullimet detare afër Alaskës. Sot, banorët e qytetit më të madh të Alaskës nuk duan as Trump-in, që sipas një veterani të Vietnamit, Danny, është “gënjeshtar”, e as Putin-in që grupi “Stand Up Alaska” (Ccohu Alaska) e quan “kriminel lufte” dhe ka organizuar dy protesta. Në adresën 430 të rrugës C Street, ku mblidhen shpesh protestues, është vendosur një pankartë: “Trump dhe Putin, bëni dashuri, jo luftë”.
Një shekull e gjysmë pas “pazarllëkut të keq” të Carit, kanë mbetur vetëm disa gjurmë të “Amerikës Ruse”: komunitete të vogla të Besimtarëve të Vjetër, një dialekt që rrjedh nga sllavishtja e vjetër kishtare, disa emra vendesh dhe mbiemra me origjinë ruse, dhe një restorant që shet pelmeni (ravioli rusë) me mbishkrim në cirilik.
Trashëgimia më e dukshme është Kisha Ortodokse Ruse në Alaskë, që i përket administrativisht Washingtonit, por ruan marrëdhënie të mira me Moskën.
Sot, në Katedralen Ortodokse Ruse të Shën Inocentit, me kupolat blu në formë qepe, zhvillohet e fundit nga tri mbrëmje lutjesh për paqe, thirrur nga kryepeshkopi Aleksej.
“Si ortodoksë, nuk besojmë në rastësi. Sa më i madh të jetë ngjarja, aq më shumë e shohim dorën e Zotit”, thotë i emocionuar diakoni Thomas Rivas.
“Alaska ishte kufiri i fundit i Perandorisë Ruse, dhe sot është kufiri i fundit i Amerikës. Është një zonë neutrale, larg nga Moska dhe nga Uashingtoni. Dhe nëse, siç shpresojmë, këtu do të arrihet një marrëveshje për paqe, Alaska mund të bëhet sërish urë lidhëse mes dy botëve.”
