A është e mundur që uji të ndihet si… beton gjatë një rënieje nga një lartësi e madhe? Një pyetje që shumëkush e ka bërë në mënyrë naive në fëmijëri, por që në fakt ka një përgjigje të qartë nga shkenca.
Rënia nga një lartësi e madhe në det apo në ujë, në vend që të jetë shpëtim, mund të jetë fatale. Pas një kufiri të caktuar, përplasja me sipërfaqen e ujit është aq e fortë, sa uji fillon të sillet si një trup i ngurtë – një efekt i njohur që lidhet me shpejtësinë e goditjes dhe tensionin sipërfaqësor.
Kur uji “ngurtësohet”: Lartësia që e bën përplasjen vdekjeprurëse
Sipas Administratës Federale të Aviacionit në SHBA (FAA), shpejtësia maksimale ku dikush ka mundësi të mbijetojë pas një rënieje në ujë është rreth 35 metra në sekondë, që korrespondon me një lartësi prej 57 metrash, nëse përplasja ndodh me këmbët drejt poshtë. Çdo rënie mbi këtë nivel mund të jetë fatale, pasi trupi përjeton forca ekstreme gjatë kontaktit me ujin.
Një trup njerëzor që bie nga një lartësi shumë e madhe, pa ndihmën e parashutës, mund të arrijë shpejtësi deri në 54 metra për sekondë (~193 km/h), çka e bën përplasjen me ujin jashtëzakonisht të dhunshme – dhe shpesh vdekjeprurëse.
Faktorët që ndikojnë në mbijetesën ose jo:
-Pozicioni i trupit gjatë rënies: Hyrja në ujë me këmbët dhe me duart lart për të mbrojtur kokën dhe organet jetësore rrit deri në 7 herë shanset për mbijetesë.
-Mosha dhe gjendja fizike: Më të rinjtë (veçanërisht ata 20-36 vjeç) kanë përqindjen më të lartë të mbijetesës në rënie të tilla.
-Kushtet e ujit: Sipërfaqe të qeta krijojnë më shumë rezistencë dhe për rrjedhojë përplasja është më e fortë. Në dallgë, uji është më “i butë”, por rreziku rritet për shkak të vështirësive në dalje.
Çfarë thonë të dhënat eksperimentale?
Minjtë nuk mbijetojnë kur bien me shpejtësi 36 m/s
Disa kavie kanë vdekur në përplasje me 30 m/s
Njerëz kanë humbur jetën edhe në përplasje me 29 m/s (që përkthehet në një rënie nga 45 metra)
Si e përballojnë rënien profesionistët
Hedhësit profesionistë nga shkëmbinjtë (cliff divers) arrijnë shpejtësi 24 m/s (~87 km/h) duke u hedhur nga 27 metra, por gjithmonë me teknikë perfekte – me këmbët drejt dhe trupin të tendosur. Sipas tyre, përplasja me ujin “është si të goditesh nga një mur” për një çast të vetëm, prandaj trajnimet e tyre përfshijnë metoda të posaçme për të “thyer” tensionin e sipërfaqes dhe për të shmangur dëmtimet.
Konkluzioni
Uji nuk bëhet realisht beton, por për trupin e njeriut, nga një lartësi mbi 50-60 metra, përplasja me sipërfaqen e tij është po aq vdekjeprurëse sa një goditje në një sipërfaqe të fortë. Rëniet nga lartësi më të mëdha pa masa mbrojtëse janë jashtëzakonisht të rrezikshme edhe në ujë.
