Vlera e parasë jashtë sektorit bankar këtë verë është rritur me ritme më të ngadalësuara. Sipas të dhënave nga Banka e Shqipërisë, në fund të muajit korrik paraja jashtë bankave kishte vlerën e 402.6 miliardë lekëve, në rritje me 2.5% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Norma e rritjes së parasë jashtë bankave këtë vit pothuajse është përgjysmuar. Një vit më parë, ky tregues raportohej në rritje me 4.8%.
Gjithashtu, nëse e matim vlerën e parasë jashtë bankave në raport me agregatin monetar M2 (që përfaqëson ofertën monetare të lekut, duke përfshirë llogaritë dhe depozitat bankare me afat, si edhe paranë jashtë bankave), ajo llogaritet në nivelin 40.3%, nga 41.8% që kishte qenë një vit më parë. Vera është një periudhë e vitit që zakonisht shoqërohet me rritje të sasisë së parasë jashtë bankave, fenomen i lidhur kryesisht me sezonin e pushimeve. Kjo sjellje sezonale është shfaqur edhe këtë vit, por në përmasa më të vogla krahasuar me vitet e mëparshme.
Raporti i parasë jashtë bankave ndaj agregatit M2 ka prekur nivelin më të ulët që prej vitit 2020. Që nga ai vit, në muajin korrik nisi të vërehej një rritje e ndjeshme e këtij raporti, që mund të shpjegohet edhe me zgjerimin e shpejtë të turizmit. Pas disa vitesh radhazi në rritje, këtë vit ky raport i është kthyer rënies, pavarësisht se turizmi ka vijuar të rritet.
Rënia e raportit të parasë jashtë bankave, në vija të përgjithshme, mund të shpjegohet me një përdorim më të madh të kanaleve bankare të pagesave nga qytetarët. Duket se fluksi në rritje i turistëve të huaj në vitet e fundit ka nxitur më shumë biznese të ofrojnë forma alternative elektronike të pagesave, kryesisht pagesa me kartë në terminale POS.
Sipas statistikave të Bankës së Shqipërisë, në gjashtë muajt e parë të vitit u regjistruan gjithsej rreth 8.85 milionë pagesa me kartë në terminalet elektronike të shitjes. Numri i pagesave me kartë është rritur me 36% krahasuar me gjashtëmujorin e parë të vitit të kaluar.
Numri i terminaleve POS gjithsej në mesin e 2024 ka arritur në pothuajse 21 800, me një rritje prej 13.6% që nga fillimi i vitit. Sipas informacionit nga Banka e Shqipërisë, për 6-mujorin e parë 2024, individët dhe bizneset kanë kryer në total rreth 22.5 milionë pagesa gjithsej në rrugë bankare, në rritje me 20.3% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.
Pavarësisht një përmirësimi të lehtë këtë vit, Shqipëria vazhdon të ketë nivele relativisht të larta të parasë jashtë bankave krahasuar me ekonomitë më të zhvilluara. Kjo mund të shpjegohet me informalitetin dhe përdorimin e madh të veprimeve me para cash në ekonomi.
Shoqata Shqiptare e Bankave prej vitesh po i kërkon qeverisë të marrë masa për të ulur përdorimin e parasë cash, duke përfshirë këtu edhe vendosjen e një tavani për kryerjen e pagesave në para fizike nga individët./ Monitor
