Më 29 tetor 1969, dy shkencëtarë vendosën një lidhje midis kompjuterëve rreth 350 milje larg dhe filluan të shkruanin një mesazh. Në gjysmë të rrugës, dështoi.
Në kulmin e Luftës së Ftohtë, Charley Kline dhe Bill Duvall ishin dy inxhinierë të cilët morën pjesë në një prej eksperimenteve më ambicioze të teknologjisë.
Kline, një studente e diplomuar 21-vjeçare në Universitetin e Kalifornisë, Los Anxhelos (UCLA) dhe Duvall, një programues 29-vjeçar i sistemeve në Institutin e Kërkimeve Stanford (SRI), po punonin në një sistem të quajtur Arpanet, për Rrjetin e Agjencisë së Projekteve të Avancuara të Kërkimit. Financuar nga Departamenti Amerikan i Mbrojtjes, projekti synonte të krijonte një rrjet që mund të ndajë drejtpërdrejt të dhënat pa u mbështetur në linjat telefonike. Në vend të kësaj, ky sistem përdori një metodë të shpërndarjes së të dhënave të quajtur “ndërrimi i paketave” që më vonë do të përbënte bazën për internetin modern.
Ishte testi i parë i një teknologjie që do të ndryshonte pothuajse çdo aspekt të jetës njerëzore.
Kline ndodhej në dhomn Boelter Hall 3420 të UCLA, e përgatitur për t’u lidhur me Duvallin, i cili po punonte me një kompjuter në shtetin e Kalifornisë. Por Kline as nuk ia doli deri në fund fjalës “LOGIN” përpara se Duvall t’i thoshte në telefon se sistemi i tij u rrëzua. Falë atij gabimi, “mesazhi” i parë që Kline i dërgoi Duvall-it në atë ditë vjeshte të vitit 1969 ishin thjesht shkronjat “LO”, shkruan ilirianews.
Ata filluan lidhjen e tyre dhe funksionuan rreth një orë më vonë pas disa ndryshimeve. Por asnjë njeri nuk e kuptoi rëndësinë e momentit.
“Sigurisht që nuk e bëra në atë kohë,” thotë Kline. “Ne thjesht po përpiqeshim ta bënim atë të funksiononte.”
BBC foli me Kline dhe Duvall 55 vitee më vonë. Gjysmë shekulli më vonë, interneti e ka tkurrur të gjithë botën në një kuti të vogël të zezë që përshtatet në xhepin tuaj, një kuti që dominon vëmendjen tonë dhe prek shtrirjet më të largëta të përvojës së jetuar.
Por gjithçka filloi me dy burra, të cilët përjetuan zhgënjimin që nuk arritën të futeshin në internet për herë të parë.
Kjo intervistë e BBC me Kline dhe Duvall është redaktuar për qartësi dhe gjatësi.
A mund të përshkruani kompjuterët që aktivizuan Arpanet? A ishin këto makina masive dhe të zhurmshme?
Kline : Ata ishin kompjuterë të mëdhenj, sipas standardeve të asaj kohe.
Ata ishin disi të zhurmshëm dhe kishte drita në pjesën e përparme që pulsonin, çelësa që mund të kontrollonin IMP [ Interface Message Processor ] dhe një lexues shirit letre që mund të përdorej për të ngarkuar softuerin.
Duvall : Ata ishin mijëra nëse jo miliona ose miliarda herë më pak të fuqishëm se procesori në një Apple Watch. Këto ishin ditët e vjetra!
Na fut brenda atij momenti kur fillove të shkruani LO.
Kline: Ndryshe nga faqet e internetit dhe sistemet e tjera sot, kur lidhët një terminal me sistemin SRI asgjë nuk ndodhi derisa të shkruani diçka. Nëse dëshironi të ekzekutoni një program, fillimisht duhej të identifikoheshit, duke shtypur fjalën “login”, dhe sistemi do të kërkonte emrin tuaj të përdoruesit dhe fjalëkalimin.
Ndërsa shtypja një karakter në terminalin tim, një model teletype 33, ai do të dërgohej nga terminali im te programi që shkrova për kompjuterin SDS Sigma 7 . Ai program do të merrte karakterin, do ta formatonte në një mesazh dhe do ta dërgonte te procesori i mesazheve të ndërfaqes. Kur ai merrej nga sistemi i SRI-së, [ai] do ta trajtonte [mesazhin] sikur të vinte nga një terminal lokal dhe do ta përpunonte atë. Në këtë rast, kodi i Bill-it do ta merrte atë karakter dhe do ta formatonte në një mesazh dhe do t’ia dërgonte IMP-së për t’u kthyer në UCLA. Kur ta merrja, do ta printoja në terminalin tim.
Isha në telefon me Bill-in kur e provuam këtë. I thashë që shtypa shkronjën L. Ai më tha se kishte marrë shkronjën L. I thashë që ishte shtypur. Pastaj shtypa shkronjën O. Përsëri, funksionoi mirë. Shkrova letrën G. Bill më tha se sistemi i tij kishte dështuar dhe ai do të më thërriste përsëri.
Duvall: Sistemi UCLA nuk e kishte parashikuar që do të merrte GIN pasi Charlie kishte shtypur LO, kështu që dërgoi një mesazh gabimi në kompjuterin SRI. Nuk më kujtohet saktësisht se cili ishte mesazhi, por ajo që ndodhi më pas ishte për faktin se lidhja e rrjetit ishte shumë më e shpejtë se çdo gjë që kishim parë më herët.
Shpejtësia normale e lidhjes ishte 10 karaktere për sekondë ndërsa Arpanet mund të transmetonte karaktere deri në 5000 karaktere në sekondë. Rezultati i këtij mesazhi që u dërgua nga UCLA në kompjuterin SRI përmbyti buferin e hyrjes i cili priste vetëm 10 karaktere në sekondë. Ishte si të mbushje një gotë me një zorrë. Zbulova shpejt se çfarë kishte ndodhur, ndryshova madhësinë e tamponit dhe rindërtova sistemin, gjë që zgjati rreth një orë.
A e keni kuptuar se ky mund të jetë një moment historik?
Kline: Jo, sigurisht që nuk e bëra në atë kohë.
Duvall: Jo në të vërtetë. Ishte një hap tjetër përpara në kontekstin më të gjerë të punës që po bënim në SRI, e cila besuam se do të kishte një ndikim të madh.
Kline: Por ne thjesht po përpiqeshim ta bënim atë të funksiononte.
Duvall: Jo. Ky ishte testi i parë i një sistemi shumë të komplikuar me shumë pjesë lëvizëse.
Si ishte atmosfera kur u dërgua mesazhi?
Duvall: Ne ishim secili vetëm në laboratorët tanë të kompjuterave përkatës natën. Të dy ishim të lumtur që patëm një test të parë kaq të suksesshëm.
Kline : Isha i lumtur që funksionoi dhe shkova në shtëpi për të fjetur pak.
Çfarë prisnit të bëhej Arpanet?
Duvall: Unë e pashë punën që po bënim në SRI si një pjesë kritike të një vizioni më të madh, atë të punonjësve të informacionit të lidhur me njëri-tjetrin dhe që ndajnë problemet, vëzhgimet, dokumentet dhe zgjidhjet. Ajo që nuk pamë ishte adoptimi komercial dhe as nuk e parashikuam fenomenin e mediave sociale dhe murtajën e dezinformimit të lidhur. Megjithëse, duhet theksuar se në traktatin e [shkencëtarit kompjuterik të SRI] Douglas Engelbart të vitit 1962 që përshkruan vizionin e përgjithshëm, ai vë në dukje se aftësitë që ne po krijonim do të shkaktonin ndryshime të thella në shoqërinë tonë dhe do të ishte e nevojshme që njëkohësisht të përdorim dhe përshtatim mjetet që po krijonim për të adresuar problemet që do të lindnin nga përdorimi i tyre në shoqëri.
Cilat aspekte të internetit sot ju kujtojnë Arpanet?
Duvall: Duke iu referuar vizionit më të madh që po krijohej në grupin e Engelbart (mouse, redaktimi në ekran të plotë, lidhjet, etj.), interneti sot është një evolucion logjik i atyre ideve të përmirësuara, natyrisht, nga kontributet e shumë njerëzve të zgjuar dhe njerëz dhe organizata inovative.
Kline: Aftësia për të përdorur burime nga të tjerët. Kjo është ajo që ne bëjmë kur përdorim një faqe interneti. Ne po përdorim pajisjet e faqes së internetit dhe programet, veçoritë e saj, etj. Dhe, sigurisht, email.
Arpanet krijoi pak a shumë konceptin e rrugëtimit dhe shtigjeve të shumta nga një vend në tjetrin. Kjo mori besueshmëri në rast se një linjë komunikimi dështonte. Ai gjithashtu lejoi rritje në shpejtësinë e komunikimit duke përdorur disa shtigje në të njëjtën kohë. Këto koncepte janë bartur në internet.
Si ndiheni për këtë përvjetor?
Kline: Personalisht, mendoj se është e rëndësishme, por pak e ekzagjeruar. Arpanet dhe ajo që doli prej tij janë shumë të rëndësishme. Ky përvjetor i veçantë për mua është vetëm një nga shumë ngjarje. Më duket disi më e rëndësishme se ky përvjetor i veçantë, vendimet e Arpa-s për të ndërtuar Rrjetin dhe për të vazhduar mbështetjen e zhvillimit të tij .
Duvall: Është bukur të kujtosh origjinën e diçkaje si interneti, por gjëja më e rëndësishme është puna e madhe që është bërë që nga ajo kohë për ta kthyer atë në një pjesë të madhe të shoqërive në mbarë botën./ilirianews
