Në një episod të fundit të podcastit PIKË, publicisti Veton Surroi ka diskutuar me ekspertin e arsimit, Dukagjin Pupovci, mbi ngjarjet dhe strategjitë e lidershipit politik të Kosovës në fund të viteve ’80, veçanërisht lidhur me krijimin e një sistemi paralel arsimor si përgjigje ndaj represionit serb. Surroi theksoi se arsimi ishte një nga çështjet kyçe në agjendën e Këshillit Koordinues të Partive Politike të Kosovës, të udhëhequr nga Ibrahim Rugova, dhe se Fehmi Agani kishte rol të rëndësishëm në këtë proces, duke bërë thirrje për ruajtjen e arsimit me çdo kusht.
Agani theksoi se shkolla ishte më shumë se një objekt fizik: ajo përfaqësonte një sistem duke u fokusuar në ruajtjen e nxënësve dhe mësimdhënësve. Surroi, përkundrazi, kishte një qasje më radikale dhe dëshironin të mobilizonte prindërit dhe nxënësit për të mbrojtur shkollat nga uzurpimi, por kjo ide u abandonua për shkak të frikës nga represioni serb. Ai përmendi incidentin e gazit helmues në Podujevë si një faktor i rëndësishëm në vendimmarrje; lidershipi ishte i brengosur se Serbia mund të reagonte me dhunë nëse do të kishte mobilizim masiv.
Në mungesë të mundësisë për rezistencë fizike, u adoptua një model i njohur si “universitete fluturuese,” një ide e huazuar nga lëvizja Solidarnosc në Poloni, e cila lejonte vazhdimësinë e arsimit në kushte shtëpiake, duke ruajtur kështu jo vetëm kontingjentin arsimor, por edhe simbolikën e qëndresës. Surroi theksoi se megjithëse lidershipi ishte i vetëdijshëm për rënien e cilësisë së arsimit nga kjo qasje, situata ishte parë si një çështje mbijete kolektive, e cila tejkalonte thjesht nevojat arsimore.
Diskutimi i Surroit me Pupovcin në podcastin PIKË ofron një pasqyrë të rëndësishme mbi vendimet strategjike që kanë formuar sistemin arsimor shqiptar në Kosovë gjatë një periudhe të errët dhe sfiduese.
