Një gjë është e qartë: evropianët nuk mund të fshihen më pas SHBA-së kur bëhet fjalë për politikën e tyre të sigurisë , thekson në një artikull në gazetën autoritative gjermane Die Zeit, ish-diplomati dhe ambasadori gjerman, Hans-Dieter Heumann.
Kjo është diçka që Gjermania në veçanti e ka bërë shumë herë dhe që shpjegon hezitimin e kancelarit në largim Olaf Scholz në ofrimin e mbështetjes ushtarake për Ukrainën, thekson komentuesi gjerman.
Evropianët kanë rënë për një kohë të gjatë në mitin e dobësisë së tyre dhe domosdoshmërisë për të përfituar nga një “ombrellë sigurie” amerikane. Ato kohë kanë mbaruar. Ne jemi vetëm – por jo pa zgjedhje, thekson ai.
Veçoritë
Ai pyet: A e dinë evropianët se shtetet anëtare të Bashkimit Evropian shpenzojnë kolektivisht 326 miliardë euro për mbrojtje, më shumë se Kina apo Rusia, dhe se ata janë në gjendje të dislokojnë 1.5 milionë ushtarë? Pse nuk mund të zëvendësojnë 300,000 trupat amerikane të stacionuara në Evropë ose të dislokuara nga SHBA në rast konflikti? Sipas vlerësimeve të Institutit të Kielit për Ekonominë Botërore, kostoja shtesë prej 250 miliardë eurosh në vit arrin në vetëm 1.5% të PBB-së së Evropës, më pak se sa shpenzoi BE-ja për krizën e koronavirusit.
Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen e ka kuptuar seriozitetin e situatës gjeopolitike dhe tashmë po mendon për projektin e madh. Ajo beson se është e mundur të mobilizohen deri në 800 miliardë. euro për “riarmatimin e Europës”. Krijimi i një fondi mbrojtjeje të BE-së përveç shpenzimeve kombëtare, do t’i tregojë Rusisë se sa i vendosur është blloku. Dhe ndërsa Donald Trump nuk dëshiron të dërgojë ushtarë amerikanë në Ukrainë, industria e mbrojtjes amerikane nga ana tjetër është sigurisht e interesuar të ofrojë aftësi kritike ushtarake, siç është mbrojtja ajrore.
Ndërkohë, debati për parandalimin bërthamor të Evropës ka nisur. Dyshimet për garancinë bërthamore amerikane kanë ekzistuar që në vitet 1950, por tani po diskutohen hapur, me Emmanuel Macron që drejton sërish debatin, thekson Hans-Dieter Heumann në artikullin e tij. Asnjë udhëheqës gjerman nuk e ka trajtuar shkëmbimin e mundshëm bërthamor të Gjermanisë me Francën dhe Mbretërinë e Bashkuar në mënyrë specifike sa kancelari i zgjedhur, Friedrich Merz. Besueshmëria e një parandalimi bërthamor evropian nuk varet vetëm nga numri i kokave të disponueshme: ai rritet ndërsa dyshimet për garancinë bërthamore amerikane rriten.
Evropa tashmë ka arritur të kalojë SHBA-në për sa i përket mbështetjes për Ukrainën. Zëvendësimi i kontributit amerikan do t’i kushtonte BE-së më pak se 1% të PBB-së së saj dhe Evropa po i afrohet ndihmës ushtarake.
Sistemet amerikane si HIMARS ose ATACMS mund të zëvendësohen përfundimisht nga raketat britanike Storm Shadow, raketat franceze SCALP ose gjermane Taurus, ndërsa Evropa gjithashtu mund të mburret me avionët e saj luftarakë, sipas diplomatit gjerman.
Ka ende sfida afatshkurtra për inteligjencën ushtarake dhe sistemet e mbrojtjes ajrore si sistemi i raketave Patriot. Megjithatë, mbështetja ushtarake për Ukrainën forcon sigurinë evropiane përmes parandalimit dhe nuk mund të kompensohet thjesht nga kontributet në NATO.
Nuk ka asnjë precedent historik ku një paqe e drejtë dhe e qëndrueshme është arritur në kohë lufte përmes marrëveshjeve afatshkurtra ose “marrëveshjeve” midis fuqive të mëdha, veçanërisht kur aktorët kryesorë përjashtohen ose u thuhet se çfarë të bëjnë.
Kjo është arsyeja pse ngecja e Shtëpisë së Bardhë shënon dështimin e diplomacisë së Trump në luftën në Ukrainë. Pa pjesëmarrjen e Ukrainës dhe partnerëve evropianë, do ta ketë të pamundur t’i afrohet një zgjidhjeje, thotë Hoyman.
Trump braktisi kërkesat më kritike të Ukrainës (domethënë integritetin territorial dhe anëtarësimin në NATO) përpara se të fillonin bisedimet. Duke ndërprerë ndihmën për Ukrainën, Trump ka dobësuar pozicionin e tij negociues dhe ka forcuar Rusinë.
Qeveria amerikane në thelb ka ndryshuar anë. Nëse Rusia i arrin qëllimet e saj përmes luftës, është siguria e botës, jo vetëm e Evropës, ajo që është në rrezik, por Trump duket se nuk e kupton këtë, thekson kolumnisti i Die Zeit.
Në këtë situatë, Evropa ka një mundësi të veprojë ndryshe. Historia i ka mësuar evropianët se armëpushimet mund të shfrytëzohen për të rifilluar konfliktet më vonë. Marrëveshjet e Minskut të vitit 2014, të iniciuara nga Gjermania dhe Franca, e vërtetuan këtë. Diplomacia evropiane funksionon bazuar në interesat dhe dinamikën e fuqisë së palëve të përfshira, duke parashikuar një rend sigurie evropiane për të ardhmen. Ky është një ndryshim kryesor nga qasja e Trump për arritjen e marrëveshjeve.
Diplomacia evropiane është strategjike dhe shtrihet përtej synimit të Uashingtonit për një armëpushim afatshkurtër.
Ndërsa një armëpushim është një parakusht për paqen, ai do të mbahet vetëm me garanci efektive të sigurisë, të cilat shumë vende kyçe evropiane janë të gatshme t’i ofrojnë.
Dyshimet rreth aftësisë së tyre për të zbatuar një armëpushim burojnë nga varësia e tyre e kaluar nga Shtetet e Bashkuara. Nuk është domosdoshmërisht një çështje e pranisë fizike përgjatë vijës së parë (të gjatë), është një çështje parandalimi. Shtylla evropiane e NATO-s sigurisht që mund ta ofrojë këtë. Në fund të fundit, strategjia e Evropës varet nga forcimi i mëtejshëm i ushtrisë së Ukrainës, që tani përbëhet nga rreth 800,000 ushtarë.
Propozimet e Rusisë nga dhjetori 2021 dhe negociatat Ukrainë-Rusi në prill 2022 na kanë treguar se Rusia po kërkon një rend evropian që të kujton Konferencën e Jaltës të vitit 1945, ku fituesit ndanë Evropën, argumenton z. Hojman. Në koordinim me Shtetet e Bashkuara, Rusia synon të rivendosë hegjemoninë e saj në Evropën Lindore, me tërheqjen e NATO-s në kufijtë e saj të vitit 1997.
Negociatat e ardhshme me Rusinë do të duhet të lundrojnë midis një “Jalte të Re” dhe dëshirës së Evropës për të kombinuar parandalimin e besueshëm me mundësinë e dialogut. Këto kompromise mund të arrihen vetëm përmes negociatave të ashpra – jo paraprakisht, thekson artikulli i gazetës gjermane.
Në fund të fundit, dinamika e fuqisë dhe situata ushtarake në Ukrainë do të përcaktojnë rezultatin. Rusia përparon ngadalë, pëson humbje të konsiderueshme dhe nuk arrin të arrijë pushtime vendimtare. Ai nuk kontrollon plotësisht as rajonet e aneksuara ilegalisht të Luhansk, Donetsk, Zaporizhia dhe Kherson. Ndërsa ekonomia ruse e luftës nxiti përkohësisht ekonominë, ajo pritet të shembet vitin e ardhshëm.
Në këtë luftë rrënimi, presidenti rus Vladimir Putin beson se mund ta kalojë Perëndimin – pjesërisht sepse i sheh evropianët si të dobët. Këta të fundit thjesht duhet t’i dëshmojnë se e ka gabim.
