Raporti i delegacionit të Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës për zgjedhjet parlamentare të cilat u zhvilluan më 11 Maj vë në dukje shfrytëzimin e administratës nga Partia Socialiste gjatë fushatës elektorale, si edhe presionin mbi votuesit.
Sipas gjetjeve të raportit, zgjedhjet parlamentare u mbajtën në një mjedis politik të polarizuar.
“Partia në pushtet përfitoi nga përdorimi i gjerë i burimeve administrative gjatë fushatës, duke krijuar një avantazh të padrejtë për zyrtarët në detyrë. Kishte gjithashtu akuza të shumta për presion mbi votuesit, veçanërisht punonjësit publikë. Për më tepër, legjislacioni zgjedhor dhe interpretimi i tij i ngushtë nga administrata zgjedhore nuk i parandaluan praktikat abuzive. Përqendrimi i pronësisë së medias dëmtoi shumësinë e burimeve të lajmeve, së bashku me vetëcensurën midis gazetarëve dhe dy partitë më të mëdha që dominojnë mbulimin e lajmeve, kufizoi mundësinë për votuesit për të bërë një zgjedhje të informuar”, thuhet në raport.
Raporti thekson edhe se blerja e votave mbetet endemike në zonat rurale dhe më pak të zhvilluara.
“Gjithashtu dëgjuam se blerja e votave, e cila ishte tashmë e pranishme në zgjedhjet e mëparshme, mbetet endemike në zonat rurale dhe më pak të zhvilluara, duke përfshirë edhe metodat indirekte si stimujt në para dhe kreditë me interes 0%. U kemi bërë thirrje të gjithë aktorëve politikë të përmbahen nga praktika të tilla dhe që të gjitha akuzat të hetohen siç duhet.”- thuhet në raport.
Raporti i delegacionit i referohet edhe përfshirjes së grave në jetën politike, ku vlerëson angazhimin e tyre, por vë në dukje sfidat me të cilat u duhet të përballen.
“Edhe pse gratë janë bërë më të angazhuara politikisht vitet e fundit, ato vazhdojnë të përballen me pengesa të gjata sistemike për përparim, duke përfshirë demokracinë e dobët të brendshme të partisë dhe aksesin e kufizuar në financim. Ndërsa gratë mbajnë gjysmën e posteve ministrore, ato janë më pak të përfaqësuara në parlament, duke zënë 50 nga 140 vende (36%)”, thuhet në raport.
Raporti thekson se ka rekomandime të cilat ende nuk janë zbatuar nga Shqipëria.
“Disa nga ndryshimet ndjekin rekomandimet e mëparshme, ndërsa rekomandime të tjera mbeten të pazbatuara, veçanërisht ato që lidhen me një përbërje më të balancuar të komisioneve zgjedhore të nivelit më të ulët dhe të drejtat e votës së personave me aftësi të kufizuara intelektuale ose psikosociale”, vijon raporti.
Raporti do të prezantohet të hënën përpara Parlamentit Evropian.
Gjetjet kryesore të misionit parazgjedhor
Gjatë misionit tonë parazgjedhor në Tiranë më 3-4 prill 2025, i cili synonte të vlerësonte fushatën zgjedhore dhe klimën politike përpara zgjedhjeve parlamentare, ne u takuam me një gamë të gjerë palësh të interesuara zgjedhore: Kryetarin e Kuvendit, udhëheqësit dhe përfaqësuesit e grupeve kryesore parlamentare dhe partive kryesore politike jashtëparlamentare, anëtarët e delegacionit shqiptar në APKE, Kryetarin dhe Zëvendëskryetarin e Misionit të Vëzhgimit të Zgjedhjeve të OSBE/ODIHR, Komisionerin Shtetëror të Zgjedhjeve dhe anëtarët e KQZ-së, përfaqësues të komunitetit diplomatik, shoqërisë civile dhe medias, përfaqësues të Autoritetit të Medias Audiovizuale, Agjencisë së Medias dhe Informacionit dhe Strukturës Speciale të Byrosë Kombëtare të Hetimit për Luftimin e Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK).
Ne identifikuam disa sfida që duhen adresuar për të siguruar procese demokratike dhe zgjedhje të drejta dhe konkurruese.
Ndërsa pranojmë rëndësinë e luftës kundër korrupsionit, ne theksuam nevojën për të shmangur perceptimin e favorizimit të një partie politike mbi një tjetër, pasi kjo mund të minojë besimin e publikut në luftën kundër korrupsionit dhe në vetë procesin zgjedhor.
Ne u informuam për kulturën e rrënjosur thellë të konkurrencës politike “fituesi i merr të gjitha” në Shqipëri, ku objektivi nuk është të inkurajohet bashkëpunimi i ardhshëm, por më tepër të minimizohet ndikimi i kundërshtarëve, duke rezultuar në mundësi të kufizuara për dialog konstruktiv.
Ne vumë re se Shqipëria do të përdorë votimin jashtë vendit për herë të parë. Ndërsa ky është një hap pozitiv drejt zgjedhjeve më gjithëpërfshirëse, kemi dëgjuar shqetësime se kjo mund t’u sjellë dobi partive më të mëdha dhe më të konsoliduara dhe potencialisht të ndikojë në rezultatin e zgjedhjeve. 58. Gjithashtu kemi marrë akuza se vijat ndarëse midis partive politike dhe shtetit janë të paqarta, dhe informacione të besueshme se partia në pushtet po ushtron presion mbi nëpunësit civilë që varen nga vendet e punës në shtet, nganjëherë drejtpërdrejt dhe nganjëherë më në mënyrë më delikate.
Gjithashtu dëgjuam se blerja e votave, e cila ishte tashmë e pranishme në zgjedhjet e mëparshme, mbetet endemike në zonat rurale dhe më pak të zhvilluara, duke përfshirë edhe metodat indirekte si stimujt në para dhe kreditë me interes 0%. U kemi bërë thirrje të gjithë aktorëve politikë të përmbahen nga praktika të tilla dhe që të gjitha akuzat të hetohen siç duhet.
Gjithashtu vumë re se udhëheqësit e partive kanë kontroll të fortë mbi listat e partive, gjë që kufizon demokracinë e brendshme.
Në deklaratën tonë, theksuam se mungesa e një diskursi kuptimplotë politik tregon se zgjedhjet kanë më shumë të bëjnë me personalitete sesa me platforma konkrete politike. Të rinjtë nuk janë të interesuar për zgjedhjet sepse ndihen të papërfaqësuar dhe shohin pak ndryshim midis politikave të partive politike ekzistuese.
U vumë në dijeni të përqendrimit të pronësisë së medias në duart e grupeve private me lidhje me partitë politike. Gjithashtu, kuptuam se platformat online nuk janë të rregulluara, gjë që krijon mundësi për manipulim. Ndalimi i përkohshëm i kohëve të fundit i TikTok nxjerr në pah shqetësimet në lidhje me instrumentalizimin e mediave sociale dhe rrjedhën e informacionit në prag të zgjedhjeve.
Ne mirëpritëm faktin që disa bashkëbisedues përmendën se legjislacioni aktual që parashikon një kuotë të detyrueshme gjinore siguron përfaqësim të mjaftueshëm të femrave në listat zgjedhore.
Bashkëbiseduesit tanë shprehën besim në aftësinë e KQZ-së për të punuar në mënyrë transparente dhe në bashkëpunim me shoqërinë civile. Megjithatë, na erdhi keq që nuk do të kishte vëzhgim në shkallë të gjerë nga shoqëria civile në qendrat e votimit në ditën e zgjedhjeve, duke e ulur kështu transparencën e procesit zgjedhor.
Ndërsa e pranuam se disa nga këto çështje mund të jenë të vështira për t’u adresuar para ditës së zgjedhjeve, ne i kërkuam autoriteteve dhe të gjithë palëve të interesuara në zgjedhje të adresojnë ato që ende mund të zgjidhen.
DOKUMENTI:
