Shkencëtarët në Britani të Madhe thanë se njerëzit e lashtë mund të kenë mësuar të ndezin zjarrin shumë më herët sesa besohej më parë, pas zbulimit të provave se ndezja e qëllimshme e zjarrit ka ndodhur, në atë që tani është Anglia lindore, rreth 400,000 vjet më parë, sipas AP.
Hulumtimi i botuar në revistën “Nature”, zbuloi një datë më të hershme të ndezjes së zjarrit, rreth 350,000 vjet më parë.
Deri më tani, provat më të vjetra të konfirmuara ishin siguruar nga vendet e Neandertalit, në atë që tani është Franca veriore, që datojnë rreth 50,000 vjet më parë.
Zbulimi u bë në Barnham, një vend paleolitik në Sufolk që është gërmuar për disa dekada me radhë.
Një ekip i udhëhequr nga Muzeu Britanik identifikoi një copë argjile të djegur, sëpata dore prej guri të thyera nga nxehtësia intensive dhe dy fragmente pirit hekuri, një mineral që prodhon shkëndija kur goditet me gur.
Hulumtuesit shpenzuan katër vjet për të kryer studimin – duke përjashtuar mundësitë e zjarreve natyrore.
Testet gjeokimike treguan se temperaturat kishin tejkaluar 700 gradë Celsius – me prova të djegies së përsëritur në të njëjtin vend.
“Ky model, është në përputhje me një vatër të ndërtuar dhe jo me një goditje rrufeje”, thanë studiuesit.
“Kombinimi i temperaturave të larta, djegies së kontrolluar dhe fragmenteve të piritit tregon se si e kane ndezur vërtetë zjarrin dhe faktin që po e bënin atë”, tha Rob Davis, një arkeolog paleolitik në Muzeun Britanik.
Piriti i hekurit nuk ndodh natyrshëm në Barnham. Prania e tij sugjeron që njerëzit që jetonin atje e kanë mbledhur qëllimisht për shkak të vetive të tij dhe për ta përdorur për të ndezur shkopinj.
Ndezja e qëllimshme e zjarrit rrallë ruhet në të dhënat arkeologjike. Hiri shpërndahet lehtësisht, qymyri dekompozohet dhe sedimentet e ndryshuara nga nxehtësia mund të gërryhen.
Megjithatë, në Barnham, depozitat e djegura u vulosën brenda sedimenteve të lashta të pellgjeve, duke u lejuar shkencëtarëve të rindërtonin se si njerëzit e hershëm e përdorën vendin.
Arkeologët thanë se Barnhami ishte vendi që përputhej me një model më të gjerë në të gjithë Britaninë e Madhe dhe Evropën kontinentale midis 500,000 dhe 400,000 vjet më parë, kur madhësia e trurit tek njerëzit e hershëm filloi t’i afrohej niveleve moderne dhe kur provat për sjellje gjithnjë e më komplekse u bënë më të dukshme.










