Monografia “Nexhmedin Zajmi: Fryma evropiane në pikturën shqiptare” e autorit Oltsen Gripshi, ofron një analizë të thellë për krijimtarinë e një prej piktorëve më të njohur shqiptarë, Nexhmedin Zajmi. Është një veprimtari shkencore që nxjerr në pah jo vetëm artin e Zajmit, por gjithashtu intelektualizmin e tij në kontekstin e kohës kur jetoi.
Libri përfshin rreth 130 piktura të Zajmit, duke shprehur fuqishëm të gjitha zhanret e artit pamor, përfshirë portrete, kompozime të shumëfigurëshe, peizazhe dhe natyra të qeta. Gripshi thekson se Zajmi kishte një aftësi të veçantë për të identifikuar bukurinë në elementët më të thjeshtë të natyrës, duke e transferuar atë në kanavacë. Ai gjithashtu ka trajtuar figura të rëndësishme historike, duke filluar nga Bajram Curri e deri te Skënderbeu.
Monografia është një iniciativë e fëmijëve të Zajmit, Anila dhe Uvil, të cilët ofrojnë një vështrim të ndjerë mbi jetën dhe karrierën e tij. Uvil Zajmi, i biri, ndan kujtime personale për prindin e tij, duke e përshkruar Zajmin si një njeri energjik dhe të përkushtuar ndaj artit. Ai thekson se babai i tij kishte një karakter të fortë dhe se pasioni për pikturën e mbante shpesh në studio deri vonë.
Sipas Gripshit, arti i Zajmit ka pasur një ndikim të madh tek bashkëkohësit dhe brezat e rinj, duke i ofruar publikut mundësinë për t’u angazhuar në një dialog kulturor të vazhdueshëm. Pikturat e tij, të cilat përfshijnë stilin impresionist dhe realist, janë një pasqyrë e thellë e shpirtit të tij artistik.
Ky hulumtim gjithashtu evidenton vlerën kulturore të Zajmit, duke e nxjerrë atë nga intimiteti i hapësirës së tij personale për ta sjellë pranë publikut më të gjerë, si një kontribuues i rëndësishëm në artin shqiptar dhe europian. Gripshi e përmbyll punën e tij me besimin se Zajmi është një nga artistët më të rëndësishëm të historisë së artit shqiptar.
