Nga BBC
Donald Trump njoftoi një plan te madh tarifor javën e kaluar që do të kishte ndryshuar rendin ekonomik global, si dhe marrëdhëniet e vendosura prej kohësh tregtare me aleatët e Amerikës.
Por ky plan – ose të paktën një pjesë e konsiderueshme e tij – është në pauzë pasi presidenti pezulloi tarifat më të larta për shumicën e vendeve për 90 ditë, ndërsa priret në një luftë tregtare me Kinën.
Pra, me këtë ndryshim të pjesshëm, a është Trump më afër realizimit të qëllimeve të tij në tregti? Ja një vështrim i shpejtë në pesë nga ambiciet e tij kryesore dhe ku qëndrojnë ato tani.
1) Marrëveshje më të mira tregtare
Çfarë tha Trump: Për dekada, vendi ynë është plaçkitur dhe grabitur nga kombet e afërta dhe të largëta, si miq ashtu edhe armiq.
Plani fillestar tregtar i Trump pati një goditje të madhe që u ul në mbarë botën, me një tarifë bazë prej 10% për të gjithë (përfshirë disa ishuj të pabanuar) dhe tarifa shtesë “reciproke” në 60 vendet që ai tha se ishin shkelësit më të këqij.
Ajo i dërgoi aleatët dhe kundërshtarët në përplasje, ndërsa ata I hodhën sytë nga perspektiva e një goditjeje dobësuese për ekonomitë e tyre.
Shtëpia e Bardhë ka qenë e shpejtë të mburret me të gjithë liderët botërorë që kanë kontaktuar presidentin për të bërë marrëveshje dhe për të ofruar koncesione tregtare – “më shumë se 75”, sipas Sekretarit të Thesarit Scott Bessent.
Edhe pse administrata nuk ka publikuar një listë të të gjitha vendeve që Trump tha të martën se “po I puthin të pasmet” dhe po i premtonin se do të bënin asgjë, SHBA-ja ka njoftuar se është në negociata me Korenë e Jugut dhe Japoninë, ndër të tjera.
Arritja: Partnerët tregtarë të Amerikës kanë 90 ditë për të arritur një lloj marrëveshjeje me Trump, dhe ora po shkon. Por fakti që bisedimet po ndodhin tregon se presidenti ka një shans të mirë për të marrë diçka për përpjekjet e tij.
Çfarë do të thotë pauza e tarifave për tregtinë globale?
2) Rritja e industrisë amerikane
Çfarë tha Trump: Punët dhe fabrikat do të kthehen të bujshme në vendin tonë…Ne do të rimbushim bazën tonë industriale vendase.
Trump ka thënë për dekada se tarifat janë një mënyrë efektive për të rindërtuar bazën prodhuese të Amerikës duke e mbrojtur atë nga konkurrenca e huaj e pandershme. Ndërsa disa fabrika mund të jenë në gjendje të rrisin prodhimin në objektet aktuale, përpjekjet më thelbësore kërkojnë kohë. Dhe që liderët e biznesit të tërheqin këmbëzën për “rindërtimin” e linjave të tyre të prodhimit dhe investimin në fabrika të reja në SHBA, ata do të duan të dinë se rregullat e lojës janë relativisht të qëndrueshme.
Megjithatë, lëvizjet tarifore të presidentit gjatë javës së kaluar janë në thelb të paqëndrueshme. Për momentin, është e vështirë të parashikohet se ku do të zbresin nivelet përfundimtare të tarifave dhe cilat industri do të marrin mbrojtjen më të madhe. Mund të jenë prodhuesit e makinave dhe prodhuesit e çelikut sot, dhe kompanitë elektronike të teknologjisë së lartë nesër.
Arritja: Kur tarifat zbatohen dhe hiqen me sa duket sipas dëshirës së presidentit, ka shumë më tepër gjasa që kompanitë – si në SHBA ashtu edhe jashtë saj – të tërhiqen dhe të presin që pluhuri të qetësohet përpara se të ndërmarrin ndonjë angazhim të madh.
3) Përballja me Kinën
Çfarë tha Trump: Kam respekt të madh për Presidentin Xi të Kinës, respekt të madh për Kinën, por ata po përfitonin jashtëzakonisht shumë nga ne.
Pas tarifës së Trump-it të mërkurën, disa zyrtarë të Shtëpisë së Bardhë – përfshirë Sekretarin e Thesarit Bessent – nxituan të thoshin se qëllimi i Trump ishte të godiste problemin e vërtetë, Kinën.
“Ata janë burimi më i madh i problemeve tregtare të SHBA,” u tha Bessent gazetarëve, “dhe në të vërtetë ata janë problemi për pjesën tjetër të botës.
Nëse Trump donte një betejë vullnetesh me Kinën, duke testuar tolerancën e secilës palë për dhimbjen ekonomike dhe politike, ai mori një të tillë – edhe nëse presidenti dhe ndihmësit e tij kanë lënë të kuptohet se ata po kërkojnë një rrugë daljeje.
Të mërkurën, Trump tha se ai fajësoi liderët e kaluar të SHBA, jo Kinën, për mosmarrëveshjen aktuale tregtare. Një ditë më parë, sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë Karoline Leavitt tha se presidenti do të ishte “shumë i lumtur” nëse Kina arrin të bëjë një marrëveshje.
Arritja: Edhe nëse kjo përballje është ajo që dëshiron Trump, zgjedhja e një lufte me ekonominë e dytë më të madhe në botë, me fuqinë ushtarake që të përputhet, vjen në rrezik të madh. Dhe gjatë rrugës Amerika mund të ketë tjetërsuar aleatët që i duhen më shumë në një konfrontim të tillë.
4) Rritja e të ardhurave
Çfarë tha Trump: Tani është radha jonë që të përparojmë, dhe duke vepruar kështu, të përdorim triliona e triliona dollarë për të ulur taksat dhe për të paguar borxhin tonë kombëtar, dhe gjithçka do të ndodhë shumë shpejt.
Gjatë fushatës presidenciale të vitit të kaluar, Trump deklaroi rregullisht se tarifat e tij të propozuara do të sillnin shuma të mëdha në të ardhura të reja, të cilat SHBA mund t’i përdorte më pas për të tkurrur deficitin buxhetor, për të financuar shkurtimet e taksave dhe për të paguar për programet e reja qeveritare.
Një studim i vitit të kaluar nga Fondacioni jopartiak i Tatimeve vlerësoi se një tarifë universale prej 10% – e cila është ajo që Trump ka vendosur për të paktën 90 ditët e ardhshme – do të gjeneronte 2 trilion dollarë të ardhura të reja gjatë 10 viteve të ardhshme.
Për ta vënë këtë në kontekst, shkurtimet e taksave që Kongresi përfshiu kohët e fundit në planin e tij buxhetor jodetyrues do të kushtonin afërsisht 5 trilion dollarë gjatë 10 viteve të ardhshme, sipas Qendrës së Politikave Bipartizane.
Arritja: Trump donte më shumë të ardhura nga tarifat, dhe nëse i përmbahet tarifave të tij bazë, plus taksat shtesë për importet e caktuara dhe ato më të mëdha në Kinë, ai do t’i arrijë – të paktën derisa amerikanët të kalojnë në më shumë prodhim vendas, kur shuma e parave të tarifave mund të kthehet në një rrjedhje.
5) Çmime më të ulëta për konsumatorët amerikanë
Çfarë tha Trump: Në fund të fundit, më shumë prodhim në shtëpi do të nënkuptojë konkurrencë më të fortë dhe çmime më të ulëta për konsumatorët. Kjo do të jetë me të vërtetë epoka e artë e Amerikës.
Analistët dhe ekspertët kanë ofruar një mal me shpjegime të tjera se pse Trump bëri një lëvizje kaq agresive në tregti javën e kaluar. A po përpiqej ai të ulte normat e interesit, ose të zhvlerësonte dollarin amerikan ose të sillte botën në tryezë për një marrëveshje të re, globale mbi tregtinë? Vetë presidenti nuk ka folur shumë për këto lloj skemash të përpunuara.
Një gjë për të cilën ai ka folur pa pushim, megjithatë, është dëshira e tij për të ulur kostot për konsumatorët amerikanë – dhe ai ka premtuar se politika e tij tregtare do të ndihmojë në adresimin e kësaj. Ndërsa çmimet e energjisë ranë gjatë javës që kur Trump njoftoi planin e tij tarifor, kjo mund të ketë qenë rezultat i frikës se luftërat tregtare mund të shkaktojnë një recesion global.
Konsensusi midis ekonomistëve është se tarifat e reja do të rrisin çmimet e konsumit, pasi tarifat janë të lidhura me çmimin e importeve dhe, përfundimisht, kur ka më pak konkurrencë për produktet e prodhuara në SHBA. Vitin e kaluar, Fondacioni i Tatimeve vlerësoi se një tarifë universale prej 10% do të rriste kostot për familjet amerikane me një mesatare prej 1,253 dollarë në vitin e saj të parë. Ekonomistët paralajmërojnë gjithashtu se amerikanët me të ardhura më të ulëta do të goditen më rëndë.
Arritja: Një rritje e çmimeve është një shigjetë që lëviz në drejtimin e gabuar – dhe përfaqëson një përgjegjësi të madhe potenciale si për pozitën politike të Trump ashtu edhe për perspektivat e ardhshme elektorale të partisë së tij.
