Më 11 dhjetor 2025, vendet anëtare të Bashkimit Evropian dhe Parlamenti Evropian arritën një marrëveshje për forcimin e kontrollit të investimeve të huaja në BE. Ky hap vjen në një kohë tensioni të shtuar mbi investimet nga vende si Kina.
Parlamenti Evropian kishte kërkuar një kontroll më të gjerë për investimet e drejtpërdrejta të huaja, por vendet anëtare mbajnë ende autoritetin përfundimtar mbi shqyrtimin e tyre. Pavarësisht kësaj, palët ranë dakord për një tekst të përbashkët që forcon rregullat ekzistuese.
Me rregulloren e re, kontrolli i detyrueshëm do të shtrihet mbi pajisjet ushtarake, inteligjencën artificiale, teknologjitë kuantike, çipat, materialet e papërpunuara, transportin, infrastrukturën digjitale dhe madje edhe sistemet zgjedhore.
Bernd Lange, kryetar i komitetit të tregtisë në Parlamentin Evropian, deklaroi se rregullorja mbyll mundësitë për investime me rrezik të lartë në tregun e brendshëm. Ai gjithashtu kërkoi që të gjitha vendet anëtare të zbatojnë një mekanizëm të unifikuar kontrolli.
Ky përmirësim është pjesë e një iniciative më të gjerë të Komisionit Evropian për të rritur mbrojtjen ekonomike të BE-së. Një diplomat evropian theksoi se konteksti gjeopolitik ka ndryshuar ndjeshëm dhe se tregtia nuk mund të trajtohet më thjesht si një transaksion neutral mes operatorëve ekonomikë.
Shembull i kohëve të fundit ishte vendimi i Holandës për të vendosur nën mbikëqyrje kompaninë kineze të çipave Nexperia, nga frika se teknologjitë e ndjeshme mund të transferoheshin në Kinë. Edhe pse eksportet janë rikthyer, tensionet mes Pekinit dhe Hagës mbeten të larta.
BE-ja ka pasur një mekanizëm bashkëpunimi për kontrollet e investimeve që nga tetori 2020, por fillimisht hasi në rezistencë nga disa aktorë ekonomikë. Aktualisht, Komisioni mund të kërkojë informacion dhe të japë opinione, por nuk mund t’i detyrojë vendet anëtare të bllokojnë investime të caktuara.
Përveç kësaj, një rregullore e vitit 2023 krijoi një regjim të ri për kontrollin e subvencioneve të huaja për kompanitë që operojnë në tregun evropian, duke vënë në qendër të vëmendjes veprimtarinë e Kinës.
