Monumenti i Pavarësisë në Vlorë, i ndërtuar nga skulptorët Mumtaz Dhrami, Kristaq Rama dhe Shaban Hadëri, simbolizon shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë, e cila ndodhi 113 vjet më parë. Ky monument, i cili u inaugurua në vitin 1972, përfshin një statujë që paraqet liderin e parë të shtetit shqiptar dhe figura të luftëtarëve nga veriu dhe jugu i vendit. Në një intervistë për Top Channel, Dhrami rikujton sfidat dhe procesin e krijimit të këtij monumenti, duke shpjeguar se ideja origjinale kaloi nëpër një reformim të rëndësishëm për shkak të kritikave nga Enver Hoxha. Ai thekson se figura duhet të përfaqësonin dinamikën e luftës, dhe se përmirësime të ndryshme u bënë për të reflektuar këtë mendim, duke përfshirë shtimin e figurës së rilindësit.
Pas dy vitesh pune intensive, monumenti u bë një simbol i përjetësisë, falë bashkëpunimit dhe përkushtimit të artistëve. Dhrami e thekson rëndësinë e tolerancës dhe mirëkuptimit në punën grupore, duke e vendosur interesin e përbashkët mbi egon personale. Ai gjithashtu ndan detaje mbi vështirësitë e punës në një monument 17 metra të lartë, duke përmendur një aksident ku kolegu i tij, Rama, u dëmtua gjatë procesit të skalitjes.
Pavarësisht krenarisë për këtë vepër, Dhrami shpreh shqetësimin për ndryshimet që i janë bërë monumentit gjatë viteve, duke kritikuar installation e shkallëve që, sipas tij, ndikojnë negativisht në marrëdhënien e monumentit me spektatorin. Ai thekson se këto modifikime e kanë humbur lidhjen e përshkruar me psikologjinë dhe simbolikën e monumentit, duke sugjeruar se ndihma e autorëve origjinalë do të kishte qenë e nevojshme për të ruajtur integritetin e saj. Kështu, ai dëshiron që monumenti të kthehet në origjinalitetin e tij, në përputhje me historinë dhe trashëgiminë kulturore të Shqipërisë.










