Për 29 ditë në fillim të vitit 2022, qyteti ukrainas i Buchës, në periferi të Kievit, u shndërrua në simbolin më të errët të krimeve të luftës të ushtrisë ruse.
Forcat pushtuese, që hynë më 27 shkurt, kryen mizori të tilla që kanë bërë që Bucha të krahasohet nga shumë vëzhgues me Srebrenicën e Bosnjës.
Mijëra qytetarë u përballën me tmerrin: ekzekutime pa gjyq, tortura, përdhunime sistematike dhe vrasje të fëmijëve përpara syve të prindërve. Mbi 500 trupa civilësh u gjetën pas çlirimit të qytetit, ndërsa dhjetëra të tjerë rezultojnë ende të zhdukur. Më shumë se 100 persona u varrosën në një varr masiv pas kishës ortodokse lokale.
The Sunday Times ka bërë publike identitetin e 13 komandantëve rusë që, sipas hetimeve të pavarura dhe autoriteteve ukrainase, kanë pasur rol kyç në këto mizori.
Kush janë komandantët e masakrës në Bucha?
Në krye të listës është Gjeneral-Kolonel Aleksandr Chayko, komandant i Distriktit Ushtarak Lindor, një nga oficerët më të lartë të ushtrisë ruse në terren në fazat e para të pushtimit.
Ndër komandantët e tjerë të identifikuar janë:
Gjeneral-Major Sergei Chubarykin, drejtues i Divizionit Elitë të 76-të të Sulmeve Ajrore, trupa nën komandën e të cilit akuzohen për shumicën e krimeve në Bucha, përfshirë ekzekutime, tortura dhe plaçkitje të gjera.
Kolonel Azatbek Omurbekov, nga Brigada e 64-të e Motorizuar, ndaj të cilit Departamenti Amerikan i Shtetit ka lëshuar akuza për përgjegjësi të drejtpërdrejtë në vrasje, përdhunime dhe tortura.
Identifikimi i tyre është realizuar nga hetues të pavarur dhe juristë të specializuar në krime lufte, duke përdorur inteligjencë të burimeve të hapura (OSINT), si video nga celularë, rrjete sociale dhe CCTV, si dhe dëshmi të mbledhura nga banorë dhe të burgosur lufte.
Hetimi që po ndryshon mënyrën si dokumentohen krimet e luftës
Ky është një nga konfliktet e para ku provat për krime lufte janë mbledhur në kohë reale dhe me teknologji të avancuara. Sipas Global Rights Compliance, një organizatë ligjore ndërkombëtare me bazë në Ukrainë, më shumë se 80 ushtarë rusë janë tashmë të identifikuar si pjesëmarrës të drejtpërdrejtë në mizoritë e kryera në Bucha.
Tetë nga 13 komandantët e identifikuar janë konfirmuar nga Prokuroria e Përgjithshme e Ukrainës dhe kanë ndaj tyre njoftime zyrtare dyshimi, të cilat mund të çojnë në akuza formale në gjykatat ukrainase dhe para Gjykatës Penale Ndërkombëtare (ICC). Pesë të tjerë janë identifikuar përmes lidhjeve me vartësit e tyre, të cilët janë nën hetim të drejtpërdrejtë.
“Askush nuk është mbi ligjin”
Sipas Konventës së Gjenevës, një komandant nuk mund të shmangë përgjegjësinë për krimet e vartësve të tij nëse ka pasur dijeni – ose ka pasur arsye të dijojë – dhe nuk ka ndërmarrë masa për t’i ndaluar apo ndëshkuar ato.
Hetuesit po punojnë për të ndërtuar linja të qarta komandimi, për të lidhur çdo njësi ushtarake me krimet specifike të kryera në terren.
“Çdo shtëpi ishte një skenë krimi”
Pas tërheqjes së forcave ruse më 31 mars 2022, hetuesit ndërkombëtarë hynë në Bucha. Skenat që panë ishin të paimagjinueshme. Në ndërtesa të braktisura nga trupat ruse u gjetën dokumente, ditarë ushtarakë me emra, uniforma me simbolet e njësive, manualë me objektivat strategjikë dhe lista me emra të koduar të komandantëve.
“Çdo gjurmë, edhe më e vogla, ishte provë jetike për të dokumentuar atë që ndodhi,” tha Wayne Jordash, drejtues i organizatës Global Rights Compliance.
Kujtesa e një qyteti të shkatërruar
Rrëfimet e të mbijetuarve si ajo e Natalia Plotnikovës, e cila u ndalua nga trupat ruse në Yablunska Street dhe pa gra të zhdukeshin pas një breshërie automatike zjarri, dëshmojnë për përmasat e terrorit.
Në atë rrugë, trupat e civilëve mbetën për ditë të tëra të shtrirë në asfalt, ndërsa tanket kalonin mbi ta. Ishte një tmerr i përmasave industriale, në zemër të Evropës.
