Nga Eli Stokols/ POLITICO
Përktheu Ilirianews.al
Në pak më shumë se tre muaj, Donald Trump ka kërcënuar të aneksojë territore sovrane, duke u mbështetur në angazhimin e tij ndaj aleancave më të vjetra të Amerikës dhe duke vendosur tarifa për pjesën më të madhe të botës, duke sjellë në mënyrë të njëanshme një rend global të ri dhe të pasigurt.
Por, në 100 ditët e mandatit të tij të dytë, autori i “Artit të Marrëveshjes” ende nuk i ka përmbushur marrëveshjet e mëdha që premtoi.
“Orientimi i politikës së jashtme të presidentit është popullor dhe ka kuptim: t’i japë fund luftërave, të sigurojë kufirin dhe të sigurojë tregtinë e drejtë. Kështu u zgjodh ai”, tha Ian Bremmer, president i Eurasia Group, një firmë jopartiake e vlerësimit të riskut në Nju Jork.
“Por ai po përpiqet të bëjë gjithçka menjëherë dhe zbatimi i tij ka qenë katastrofik deri më tani. Kjo është një pjesë e madhe e arsyes pse vlerësimet e tij të miratimit kanë rënë.”
Paqe në Lindjen e Mesme. Dhe në Ukrainë. Marrëveshje të reja tregtare në të gjithë globin. Mburrja e fushatës së Trumpit që sugjeronte se të gjitha këto gjëra do të ishin të lehta, nënvizoi hiperbolën e tij dhe një padurim që është bërë realitet që kur ai rimori Shtëpinë e Bardhë. Por kjo nuk është për shkak të mungesës së përpjekjeve. Duke u kthyer në detyrë me katër vjet përvojë presidenciale, Trump është përpjekur të nxisë një axhendë edhe më maksimaliste, duke u përpjekur të përmbushë premtimet e tij më ambicioze, duke përdorur politikën e pushtetit për të nxjerrë lëshime nga aleatët dhe kundërshtarët njësoj.
“Meqenëse kangjellat mbrojtëse ishin zhdukur, sepse nuk ishte askush për ta udhëzuar ose drejtuar në mënyrën që ishte në mandatin e parë, ai doli nga bllokimet duke vepruar sipas perspektivës që kishte pasur për botën për 40 vitet e fundit. Ai doli dhe e zbatoi atë”, tha Ivo Daalder, president i Këshillit jopartiak të Çikagos për Çështjet Globale. “Gjatë këtij procesi, ai ka shkatërruar rendimentin më të rëndësishëm që Shtetet e Bashkuara kanë pasur për 80 vitet e fundit, që është besimi. Aleatët menduan se vlerat dhe interesat tona përkonin kryesisht dhe e gjithë kjo është zhdukur.”
Ashtu siç Shtëpia e Bardhë po përpiqet të përfitojë nga 100-ditëshi, administrata Trump po përballet me prova të reja të dështimeve të saj në frontet më tradicionale të politikës së jashtme. Rusia të hënën hodhi poshtë propozimin e Trump për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë, diçka që ai premtoi ta bënte “që në ditën e parë”. Orë më vonë, votuesit kanadezë i dërguan Trump një mesazh kumbues, duke iu përgjigjur ngacmimeve të tij për t’u bërë “shteti 51” i Amerikës duke zgjedhur udhëheqësin liberal Mark Carney si kryeministër.
Por Shtëpia e Bardhë nuk shqetësohet nga rënia e numrit të mbështetjes së Trump dhe është e bindur se, së shpejti, marrëveshjet tregtare do të materializohen dhe përpjekjet e tjera diplomatike do të fillojnë të japin fryte.
“Me përçarje, ka njëfarë paqëndrueshmërie, por strategjia afatgjatë është e fortë dhe do të sjellë përfitime”, tha zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare, Brian Hughes. “Ka shumë punë për të bërë. Presidenti Trump po e bën shpejt, por gjithçka është në një fije të vetme, që është një politikë e jashtme “Amerika e Para”.
I dyshuar prej kohësh ndaj aleancave të bazuara në vlera të Amerikës me aleatët demokratë, Trump ka qenë i qartë në lidhje me qasjen e tij transaksionale ndaj botës, duke ofruar shpërblimin e vendeve që duan të investojnë në SHBA dhe duke ndëshkuar të gjithë të tjerët. Ai i ka shqetësuar aleatët në Ottawa dhe Kopenhagen me një imperializëm që të kujton epokën e McKinley, ndërsa në të njëjtën kohë ndjek një trashëgimi si një paqebërës historik.
Trump i ka dhënë autorizim biznesmenit Steve Witkoff, zyrtarisht të dërguarit të tij në Lindjen e Mesme, për të udhëhequr njëkohësisht bisedimet në Lindjen e Mesme, me Iranin dhe Rusinë. Ndërkohë, ai ka nisur një fushatë bombardimi kundër Huthëve të mbështetur nga Irani për të rihapur korridoret e transportit detar në Detin e Kuq, ka marrë masa të ashpra në kalimet kufitare – Shtëpia e Bardhë të hënën e theksoi rënien dramatike të arrestimeve si një nga sukseset e saj më të mëdha të hershme – dhe ka nisur një luftë globale tregtare që përfundimisht mund të rezultojë në një mori marrëveshjesh tregtare, por deri më tani, ka shkaktuar kryesisht pasiguri ekonomike.
Shtëpia e Bardhë vuri në dukje arritje të tjera: bindja e Meksikës dhe Kanadasë për të forcuar sigurinë kufitare; bindja e Panamasë që të ndërpresë përfshirjen e saj në Iniciativën e Kinës “Një Brez, një Rrugë”; sigurimi i lirimit të 46 amerikanëve të ndaluar jashtë shtetit; bindja e vendeve që të pranojnë fluturime riatdhesimi të jo-qytetarëve që kishin qenë ilegalisht në SHBA; dhe sigurimi i më shumë se një trilion dollarësh në angazhime nga investitorët e huaj. Dhe dy aleatë të Trump jashtë Shtëpisë së Bardhë thanë se ekziston një parim unifikues pas fokusit të rigjetur të Trump në një fond sovran pasurie, luftës së tij tregtare dhe madje edhe interesit serioz për blerjen e Groenlandës dhe Kanadasë: zvogëlimi i varësisë së Amerikës nga Kina duke rivendosur prodhimin dhe duke gjetur burime të reja për minerale kritike.
Hughes, zëdhënësi i NSC-së, vazhdoi: “Nuk ka forcë më të madhe për paqen dhe stabilitetin në këtë botë sesa një Amerikë e fortë në vend”, tha ai. Qëllimi strategjik gjithëpërfshirës i Trump është “mbrojtja e hemisferës perëndimore” dhe angazhimi në botë, qoftë në Evropë, Azi apo Lindjen e Mesme, “nga pozicioni i forcës që ai krijon”.
Një numër udhëheqësish të huaj kanë vizituar Shtëpinë e Bardhë, me qëllim që ta qetësojnë Trumpin me komplimente dhe lëshime. Askush nuk ishte aq i respektueshëm sa Nayib Bukele i El Salvadorit, i cili iu bashkua presidentit dhe ndihmësve të tij për të shpjeguar pse nuk do të ishte e mundur të zbatohej një urdhër nga Gjykata Supreme për të kthyer Kilmar Abrego Garcia-n, një vendas i Salvadorit i deportuar dhe i burgosur padrejtësisht, të cilin administrata e ka akuzuar si anëtar të bandës MS-13.
Por shumë nga përpjekjet e tjera të Trump për të imponuar vullnetin e tij diplomatik janë injoruar nga disa kundërshtarë, si dhe nga një numër aleatësh.
Hamasi vazhdon të mbajë disa pengje izraelite për më shumë se një muaj pas kërcënimit të Trump se do të kishte “ferr për t’u paguar” nëse nuk do t’i lironin menjëherë të gjithë. Dhe propozimi për të zhvendosur me forcë palestinezët nga Gaza dhe për ta rindërtuar atë në një “rivierë”, një histori e madhe gjatë javëve të para të administratës, ka mbetur pa u përmendur kohët e fundit, pasi aleatët në rajon kanë qenë të ngurruar të pranojnë palestinezët e zhvendosur në Gaza dhe Trump e ka kthyer vëmendjen e tij te lufta në Ukrainë.
Witkoff i është afruar Vladimir Putinit gjatë udhëtimeve të shumta në Rusi. Për muaj të tërë, Trump ka përsëritur shumë pika të Kremlinit, ndërsa i bën presion Presidentit ukrainas Volodymyr Zelenskyy për bisedime paqeje. I pyetur javën e kaluar se çfarë lëshimesh po kërkonte nga Moska, Trump tha: “Ndalimi i luftës, ndalimi i marrjes së të gjithë vendit, një lëshim mjaft i madh”. Ky koment – duke ekzagjeruar forcën e pozicionit të Rusisë në fushën e betejës, ku tre vjet luftime kanë dhënë përfitime modeste territoriale – sqaroi më tej gatishmërinë e Trump për t’i dhënë fund luftës.
“Administrata Trump dëshiron të arrijë një marrëveshje paqeje dhe atyre nuk u intereson vërtet përmbajtja e asaj marrëveshjeje paqeje”, tha Jeremy Shapiro, drejtor kërkimesh në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, një organizatë jopartiake në Uashington. “Rusia do të ishte idiote po të mos e bënte këtë. Ata do të marrin 90 përqind të asaj që duan dhe gjithmonë mund ta tërheqin atë muaj më vonë.”
Por ministri i Jashtëm i Putinit e bëri të qartë të hënën se Rusia po i hidhte poshtë kushtet e Trumpit – të cilat ende nuk janë miratuar nga Kievi – të cilat do të kishin njohur kontrollin e saj mbi territorin ukrainas që aktualisht kontrollohet nga ushtria e saj.
Trump gjithashtu ka luftuar për të arritur marrëveshje me Xi Jinping të Kinës, i cili deri më tani ka refuzuar të angazhohet në bisedime tregtare për të ulur tarifat e larta që janë aktualisht në fuqi, të cilat ekonomistët kanë frikë se tashmë po ndikojnë në tregjet dhe konsumatorët.
Javën e kaluar, Trump i tha revistës Time se Xi e kishte telefonuar tashmë, gjë që zyrtarët kinezë e quajtën shpejt të rreme, dhe këmbëngulja e tij se ata kanë folur “shumë herë” zbuloi një “shkallë dëshpërimi” që po “zbulon dobësinë e tij dhe panikun që kanë [Sekretari i Thesarit] Scott Bessent dhe të tjerët”, tha Daalder. “Ata vendosën të futen në një vrimë lepuri dhe janë të bllokuar”.
Tarifat “reciproke” që Trump vendosi ndaj pothuajse çdo vendi zgjatën vetëm një javë përpara se ai t’i hiqte shumicën e tyre. Këshilltari tregtar Peter Navarro premtoi se administrata do të bënte “90 marrëveshje në 90 ditë” ndërsa tarifat ishin pezulluar, por deri më tani asnjë nuk është njoftuar. Megjithatë, raundi i parë i marrëveshjeve me vendet që kanë qenë të parat që kanë filluar bisedimet – Japonia, Australia, India, Argjentina – mund të materializohet në javët në vijim. Por një rivendosje me partnerë të tjerë të mëdhenj tregtarë, përfshirë Kanadanë, Meksikën dhe Bashkimin Evropian, duket se është shumë larg.
Evropa, ashtu si Kanadaja, është goditur nga sulmi i papritur i Trump dhe zëvendëspresidentit JD Vance, i cili u mbajti leksione aleatëve gjatë një fjalimi në Mynih për të qenë më tolerantë ndaj partive të ekstremit të djathtë dhe e denigroi të gjithë kontinentin si shpërdorues në një bisedë private në grupin Signal. Trajtimi i ashpër i Zelenskyt gjatë një vizite në Shtëpinë e Bardhë më 28 shkurt, për të mos përmendur diplomacinë e njëanshme të Trump në favor të Putinit, ka dëmtuar lidhjet transatlantike dhe ka bërë që udhëheqësit evropianë të largohen shpejt nga dekadat e varësisë nga SHBA-ja.
Shtëpia e Bardhë kundërshtoi faktin se Trump, pavarësisht kërcënimeve të tij për t’ua marrë në një farë mënyre Groenlandën danezëve ose për të mbrojtur vetëm disa aleatë të NATO-s që përmbushin standardet e tij të shpenzimeve të mbrojtjes, po braktiste aleatët demokratikë.
“Amerika është një forcë më e mirë për paqen dhe sigurinë kur është më e forta. Dhe që ne të bëhemi më të fortë, duhet të këmbëngulim që aleatët tanë të bëjnë pjesën e tyre të drejtë”, tha Hughes, zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare, i cili vuri në dukje angazhimet e reja për shpenzimet e mbrojtjes nga një numër aleatësh evropianë si provë të interesit të tyre të vazhdueshëm për t’u bashkuar me Amerikën. “Nëse ata janë të përgatitur të bëjnë pjesën e tyre, nuk ka aleat më të mirë në botë sesa populli amerikan.”
