Urdhër-arrestet e lëshuara dje kundër kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu, ish-ministrit të Mbrojtjes Yoav Galland dhe kreut të krahut të armatosur të Hamasit, Mohamed Deif, përfaqësojnë një zhvillim historik për Gjykatën Penale Ndërkombëtare.
Gjykata, anëtarët e së cilës janë 124 vende (së shpejti do të bëhen 125 pasi Ukraina nënshkroi Statutin e Romës, traktatin e saj themelues), e ka selinë në Hagë, Holandë dhe misioni i saj është të ndjekë penalisht autorët e krimeve më të rënda të kryera në të gjithë botën, kur vendet nuk kanë vullnetin apo aftësinë për ta bërë këtë.
Gjykata mund të hetojë krimet e supozuara të kryera në territor ose nga një shtetas i çdo shteti që ka pranuar juridiksionin e gjykatës duke nënshkruar Statutin e Romës, traktatin që themeloi ICC-në. Çdo shtet anëtar mund t’i kërkojë prokurorit të ICC-së të hapë një hetim.
Izraeli nuk e ka nënshkruar Statutin e Romës, as disa fuqi të mëdha, duke përfshirë SHBA-në, Rusinë, Kinën dhe Indinë.
Ndërsa ICC nuk mund të vendosë arrestime, shtetet nënshkruese janë të detyruara të arrestojnë ata që përballen me urdhër-arreste.
Edhe pse dënimet janë të rralla, fakti i thjeshtë i ndjekjes penale të atyre që dyshohet se kanë kryer mizori dërgon një mesazh: se komuniteti ndërkombëtar është i vendosur të luftojë kundër mosndëshkimit të autorëve.
Me urdhër-arrestin ndaj Netanyahut, Gjykata kthehet për herë të parë kundër një lideri të një vendi që tradicionalisht mbështetet nga Perëndimi dhe kjo ngjarje shkaktoi zemërim në Izrael.
Nuk ka gjasa që Netanyahu ose udhëheqësit e Hamasit së shpejti të sillen para drejtësisë në Hagë. Ata mund të arrestohen nëse udhëtojnë, për shembull, në Britani, Francë ose në një vend tjetër që njeh ICC. Por edhe në këtë rast mundësitë e dënimit janë zero.
Gjykata në deklaratën e saj tha se ka arsye për të besuar se Netanyahu dhe Gallant kanë kryer krime lufte dhe krime kundër njerëzimit, persekutimit dhe akteve të tjera çnjerëzore.
Që kur u kërkuan për herë të parë urdhrat e arrestit, ka pasur shumë sfida ligjore. Por gjykata i hodhi poshtë të gjitha këto dhe tani lëshoi këto urdhër-arreste.
Pra, çfarë do të thotë kjo?
Pra, në terma praktike, kjo do të thotë se Benjamin Netanyahu dhe Yoav Gallad nuk mund të udhëtojnë në asnjë shtet që ka nënshkruar ICC, rreth 120 vende në mbarë botën, duke përfshirë Britaninë e Madhe dhe shumë vende evropiane.
Nëse Netanyahu do të udhëtonte në ndonjë nga këto vende, ai do të duhej të arrestohej nga forcat policore të atyre vendeve.
ICC ka lëshuar më parë urdhër-arreste për ish-presidentin sudanez Omar al-Bashir, Saif Gaddafi, djalin e liderit të ndjerë libian Muammar Gaddafi, dhe së fundmi, Vladimir Putin, të cilit i është lëshuar një urdhër arresti pas pushtimit të Ukrainës, por presidenti rus udhëtoi për në Mongoli disa muaj më parë dhe nuk u arrestua.
Gjykata nuk ka forcën e saj policore për të kryer arrestimet, por mbështetet në shtetet anëtare për t’i kryer ato, gjë që kërkohet ligjërisht nga shtetet palë.
Biden: Urdhër-arrestet janë skandaloze
Joe Biden i quajti “skandaloze” urdhërarrestet e lëshuara nga Gjykata Penale Ndërkombëtare kundër liderëve izraelitë në një deklaratë të lëshuar të enjten.
“Çfarëdo që të nënkuptojë ICC, nuk ka asnjë ekuivalencë midis Izraelit dhe Hamasit,” komentoi presidenti në largim i SHBA.
“Ne do të qëndrojmë gjithmonë pranë Izraelit kundër kërcënimeve ndaj sigurisë së tij”, shtoi presidenti demokrat në largim.
“Ne mbetemi thellësisht të shqetësuar nga nxitimi i prokurorit për të kërkuar urdhra arresti për shkak të gabimeve shqetësuese procedurale që çuan në këtë vendim,” tha më herët një zëdhënës i Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Shtëpisë së Bardhë.
Ai përsëriti qëndrimin e Uashingtonit se “ICC nuk ka juridiksion në këtë rast”.
Zëdhënësi shtoi se administrata amerikane do të “diskutojë hapat e ardhshëm me partnerët (të saj), përfshirë Izraelin”.
Donald Trump deri më tani nuk ka reaguar publikisht ndaj urdhër-arresteve, por këshilltari i ardhshëm i Sigurisë Kombëtare, Mike Waltz tha se do të kishte një “përgjigje të fortë” dhe iu referua “paragjykimit antisemitik” të ICC-së. Në Kongres, republikanët kërkuan sanksione kundër gjykatës ndërkombëtare.
Agjencitë humanitare i bëjnë thirrje komunitetit ndërkombëtar të dëgjojë vendimin e ICC-së
Disa agjenci humanitare kanë paralajmëruar se komuniteti ndërkombëtar duhet t’i kushtojë vëmendje vendimit të Gjykatës Penale Ndërkombëtare (ICC) për të lëshuar urdhërarrest për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu për krime të dyshuara lufte të kryera në Gaza.
Human Rights Watch (HRW) paralajmëroi se njoftimi “i rëndësishëm” varet nga “gatishmëria e qeverive për të mbështetur drejtësinë”.
“Lëshimi i urdhrave të arrestit nga ICC kundër liderëve të lartë izraelitë dhe një zyrtari të Hamasit shkel nocionin se disa individë janë përtej mundësive të ligjit,” tha Balkees Jarrah, zëvendësdrejtor i drejtësisë ndërkombëtare në HRW.
“Këto urdhra duhet të shtyjnë më në fund komunitetin ndërkombëtar të përballet me mizoritë dhe të sigurojë drejtësi për të gjitha viktimat në Palestinë dhe Izrael.”
Në një konferencë për shtyp të mbajtur në Ministrinë e Jashtme të Jordanisë në Aman të enjten, Borrell tha se urdhër-arrestet e ICC-së nuk janë vendime politike dhe duhet të respektohen dhe zbatohen.
Izraeli: Gjyqi i Gjykatës Ndërkombëtare të Hagës është ‘absurd’ dhe ‘i njëanshëm politik’
Zyra e kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu e ka përshkruar urdhrin e tij penal për krime lufte të kryera në Gaza si ‘absurd’ dhe ‘diskriminues’.
Zyra pretendoi se njoftimi i Gjykatës Penale Ndërkombëtare për lëshimin e urdhrave të arrestit për Netanyahun dhe ish-ministrin e mbrojtjes ishte “anti-semitik” dhe “i njëanshëm politik”.
“Izraeli hedh poshtë totalisht veprimet dhe akuzat absurde dhe të rreme ndaj tij nga Gjykata Ndërkombëtare Penale, e cila është një organ politikisht i njëanshëm dhe diskriminues”, thuhet në deklaratë.
“Nuk ka luftë më të drejtë se ajo që Izraeli po lufton në Gaza që nga 7 tetori 2023, pasi organizata terroriste Hamas ndërmori një sulm vrasës kundër tij, duke kryer masakrën më të madhe kundër popullit hebre që nga Holokausti”, thuhet në deklaratë.
“Kryeministri Benjamin Netanyahu nuk do të përkulet para presionit, nuk do të tërhiqet derisa të arrihen të gjitha qëllimet e luftës të vendosura nga Izraeli në fillim të fushatës”.
Të paktën 44,056 palestinezë janë vrarë dhe 104,268 të tjerë janë plagosur që kur Izraeli filloi ofensivën e tij ushtarake në Gaza pas sulmeve të Hamasit të 7 tetorit, sipas Ministrisë së Shëndetësisë atje.
Në 24 orët e fundit, sulmet izraelite kanë vrarë të paktën 71 palestinezë dhe kanë plagosur 176 të tjerë, tha të enjten ministria e shëndetësisë.
Lista e vendeve që duhet të arrestojnë Netanyahun
Nga 124 vendet që kanë nënshkruar Statutin e Romës të ICC, 33 janë shtete afrikane, 19 janë shtete të Azisë-Paqësorit, 19 janë nga Evropa Lindore, 28 janë shtete të Amerikës Latine dhe Karaibe dhe 25 janë të Evropës Perëndimore dhe shtete të tjera.
- Afganistan
- Shqipëri
- Andorra
- Antigua dhe Babuda
- Argjentinë
- Armeni
- Australi
- Austri
- Bangladesh
- Barbados
- Belgjikë
- Belize
- Benin
- Bolivi
- Bosnia dhe Hercegovina
- Botswana
- Brazil
- Bullgari
- Burkina Faso
- Cabo
- Cambodia
- Kanada
- Republika e Afrikës Qendrore
- Chad
- Kili
- Kolumbi
- Comoros
- Kongo
- Cook Islands
- Kosta Rika
- Côte d’Ivoire
- Kroaci
- Qipro
- Republika çeke
- Republika Demokratike e Kongos
- Danimarka
- Djibouti
- Dominica
- Republika Domenikane
- Ekuador
- El Salvador
- Estoni
- Fiji
- Finlandë
- Francë
- Gabon
- Gana
- Guinea
- Gambia
- Greqi
- Guyana
- Gjeorgji
- Grenada
- Gjermani
- Guatemala
- Honduras
- Hungari
- Islandë
- Irlandë
- Itali
- Japoni
- Jordani
- Kenia
- Kiribati
- Letonia
- Lituania
- Lesoto
- Luksemburg
- Liberia
- Lihtenshtajni
- Madagaskar
- Malta
- Mongolia
- Malawai
- Ishujt Marshall
- Mali i Zi
- Maldive
- Mauritius
- Mali
- Meksikë
- Namibia
- Nigeria
- Nauru
- Niger
- Holanda
- Maqedonia e Veriut
- Zelanda e Re
- Norvegjia
- Panama
- Portugalia
- Paraguai
- Peru
- Poloni
- Republika e Koresë
- Republika e Moldavisë
- Rumania
- Saint Kitts dhe Nevis
- Saint Lucia
- Saint Vincent dhe Grenadines
- Samoa
- San Marino
- Senegal
- Serbi
- Seychelles
- Sierra Leone
- Sllovaki
- Slloveni
- Africka e Jugut
- Spanjë
- Shteti i Palestinës
- Suriname
- Suedi
- Zvicër
- Taxhikistan
- Timor-Leste
- Trinidad dhe Tobago
- Tunizi
- Uganda
- Mbretëria e Bashkuar
- Republika e Bashkuar e Tanzanisë
- Uruguai
- Vanuatu
- Venezuela
- Zambia
Këto shtete deri më tani kanë deklaruar se do të respektojnë vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë
