Google ka prezantuar çipin më të ri kuantik, të quajtur “Willow,” i cili, sipas kompanisë, mund të zgjidhë një problem brenda vetëm pesë minutash. Për krahasim, kjo detyrë do t’u merrte superkompjuterëve më të fuqishëm në botë rreth dhjetë septilion vjet (10,000,000,000,000,000,000,000,000) për ta përfunduar.
Ky çip është zhvillimi më i fundit në fushën e kompjuterëve kuantikë, një teknologji që përdor parimet e fizikës së grimcave për të ndërtuar kompjuterë të një fuqie të jashtëzakonshme. Sipas Google, “Willow” përfshin përparime të rëndësishme teknologjike dhe mund të hapë rrugën për krijimin e kompjuterëve kuantikë të shkallës së madhe që do të përdoren për zgjidhjen e problemeve praktike.
Hartmut Neven, udhëheqësi i laboratorit Quantum AI të Google dhe “optimisti kryesor” i projektit, tha se çipi për momentin është kryesisht një pajisje eksperimentale, por shpresohet se do të ketë aplikime praktike në të ardhmen. Ai shtoi se çipa të aftë për aplikime komerciale priten të zhvillohen jo më herët se fundi i dekadës. Fillimisht, këto aplikime do të përfshijnë simulime të sistemeve ku efektet kuantike luajnë një rol të rëndësishëm, si në projektimin e reaktorëve të shkrirjes bërthamore, zhvillimin e ilaçeve, ose krijimin e baterive më të mira për automjete.
Sfida e kompjuterëve kuantikë
Kompjuterët kuantikë funksionojnë në mënyrë krejtësisht të ndryshme nga kompjuterët klasikë që përdorim sot. Ata shfrytëzojnë mekanikën kuantike – sjelljen e çuditshme të grimcave ultra të vogla – për të zgjidhur probleme me një shpejtësi që tejkalon kufijtë e teknologjisë tradicionale.
Nëse zhvillohen plotësisht, kompjuterët kuantikë mund të përshpejtojnë procese komplekse si krijimi i ilaçeve të reja ose optimizimi i logjistikës globale. Megjithatë, ka edhe shqetësime se kjo teknologji mund të përdoret për qëllime të këqija, si thyerja e disa tipeve të enkriptimit që mbrojnë të dhënat e ndjeshme. Për këtë arsye, kompani si Apple kanë nisur ta bëjnë enkriptimin e mesazheve të tyre “rezistent ndaj kuantumit.”
Progres, por jo përfundimtar
Ndërsa “Willow” është përshkruar nga Google si çipi më i mirë kuantik deri më sot, ekspertët paralajmërojnë kundër ekzagjerimeve. Profesori Alan Woodward nga Universiteti i Surrey theksoi se Google ka zgjedhur një problem të krijuar posaçërisht për kompjuterët kuantikë për të demonstruar fuqinë e “Willow,” duke mos garantuar një shpejtësi universale më të madhe sesa kompjuterët klasikë në të gjitha detyrat.
Megjithatë, çipi ka arritur një përparim domethënës në uljen e gabimeve. Deri më tani, sa më shumë qubitë të kishte një çip, aq më i lartë ishte numri i gabimeve. Por, inxhinierët e Google kanë arritur të programojnë dhe ndërtojnë “Willow” në mënyrë që norma e gabimeve të reduktohet ndërsa numri i qubitëve rritet, një sfidë që ka penguar përparimin për gati 30 vjet.
Investime globale në kuantum
Prodhimi i “Willow” është bërë në një fabrikë të re të ndërtuar posaçërisht nga Google në Kaliforni. Ndërkohë, vendet anembanë botës po investojnë fuqishëm në këtë teknologji. Në Mbretërinë e Bashkuar, është hapur Qendra Kombëtare e Kompjuterëve Kuantikë (NQCC), e cila mbikëqyr një industri që tashmë përfshin 50 biznese, 1,300 punonjës dhe një financim prej 800 milionë paund.
Megjithëse “Willow” është një arritje mbresëlënëse, Google pranon se për të ndërtuar kompjuterë kuantikë praktikisht të dobishëm, norma e gabimeve duhet të ulet akoma më shumë. Kjo tregon se ndonëse kemi bërë një hap të madh përpara, rruga drejt realizimit të plotë të potencialit të teknologjisë kuantike mbetet e gjatë.
