Për Winston Churchill, demokracia ishte “forma më e keqe e qeverisjes, përveç të gjitha të tjerave”, dhe brezi ynë mund të thoshte diçka të ngjashme për Bashkimin Evropian: ai merr vendimet më të këqija, përveç të gjitha të tjerave.
“Kredia” e eurobondit prej 90 miliardë eurosh për Ukrainën, bie kryesisht në këtë kategori. Një vështrim se sa kontribuan Shtetet e Bashkuara dhe Evropa në buxhetin e Kievit në vitet 2022-2024 tregon se marrëveshja e Brukselit është në fakt e përkohshme.
Në tre vitet e para të luftës, ndihma perëndimore ishte mesatarisht 92 miliardë euro në vit – sipas Institutit Kiel për Ekonomi Ndërkombëtare – me një mbizotërim të lehtë të pjesës amerikane.
Që kur Donald Trump bllokoi këtë të fundit, Bashkimi Evropian është lënë pothuajse tërësisht të mbulojë koston. Dhe kjo nuk është e lehtë. Vetëm shpenzimet ushtarake do t’i kushtojnë Ukrainës 53 miliardë euro në vitin 2025, por gjatë dy viteve të ardhshme, kjo vetëm do të rritet me rritjen e çmimeve në industrinë globale të mbrojtjes.
Pastaj janë kostot civile për Kievin: spitalet dhe shkollat që do të zhvendosen nën tokë, termocentralet dhe hekurudhat që do të rindërtohen vazhdimisht, miliona njerëz të zhvendosur. Vetëm 90 miliardë eurot e Bashkimit Evropian sigurisht që nuk janë të mjaftueshme për dy vjet, siç ka pretenduar së fundmi Brukseli; ndoshta as për një.
Kufizimi më i madh i samitit të mbrëmshëm qëndron brenda këtij afati kohor të kufizuar. Nëse Bashkimi Evropian do të kishte mobilizuar menjëherë dyqind miliardë dollarë në stilin “çfarëdo që të duhet” dhe mund ta kishte bërë këtë, duke përdorur asetet e ngrira ruse ose duke shtuar burime të mbetura nga Fondi i Rimëkëmbjes dhe Mekanizmi Evropian i Stabilitetit, mesazhi i dërguar Kremlinit do të kishte qenë i fuqishëm: ne nuk po hezitojmë dhe Ukraina do të mbetet gjallë në këtë luftë më gjatë sesa Rusia mund të mbetet e mbrojtur nga një krizë.
Sepse ky është aspekti më pak i kuptuar në Itali: Rusia po kalon nga një fazë vështirësie ekonomike në diçka më të thellë. Alexandra Prokopenko, tani një disidente në mërgim, por deri në shkurt 2022 në krye të Bankës Qendrore të Moskës, beson se vendi i saj po shkon drejt një krize “strukturore” brenda një viti e gjysmë ose dy. Deri në vitin 2026, Vladimir Putin ka burimet për të vazhduar agresionin e tij.
Por ndërkohë, pavarësisht kufizimeve të tyre, sanksionet janë të ashpra; të gërryera nga ikja e të rinjve jashtë vendit dhe rekrutimet masive, fuqia punëtore nuk është më e mjaftueshme për të mbajtur bizneset në funksionim normal; pothuajse të gjithë sektorët e industrisë civile janë në recesion; inflacioni është në rritje, deficiti buxhetor i Moskës po rritet me rritjen e shpenzimeve ushtarake, ndërsa të ardhurat nga nafta po bien.
Rusia nuk po ecën mirë. Dhënia e mjeteve Kievit për t’i rezistuar edhe dy vjet të tjera sot do t’u kishte sinjalizuar elitave të Moskës se Vladimir Putin, me obsesionin e tij me Ukrainën, është bërë problem edhe për ta. Në planin afatgjatë, diktatori mund të duhet të zgjedhë midis vazhdimit të luftës dhe mbrojtjes së pozicionit të tij në Kremlin.
Ky është qëllimi i Evropës, dhe në këtë rast, Evropa humbi një mundësi dje. As nuk dërgoi një sinjal force duke braktisur, brenda pak orësh, planin për të tërhequr nga rezervat ruse, për të cilin Brukseli dhe qeveritë e tij kishin punuar prej muajsh. Ky projekt kishte dobësi , kështu që nuk është absurde në vetvete që udhëheqësit kanë vendosur ta shtyjnë atë për momentin. Gabimi ishte të jepnin përshtypjen se kërcënimet e Putinit dhe presioni i Trump kundër planit kishin funksionuar: duke pasur parasysh suksesin e tyre këtë herë, ata me siguri do të përpiqen përsëri herën tjetër.
Por nuk është e vërtetë që rezultati i samitit është negativ vetëm për Evropën dhe Ukrainën. Kjo e fundit do të marrë ende një injeksion të konsiderueshëm burimesh. Dhe Këshilli Evropian megjithatë ka miratuar një eurobond tjetër, duke demonstruar aftësinë e saj për të anashkaluar vetot e Hungarisë, Sllovakisë dhe Republikës Çeke. Gjermania e ka përqafuar marrëveshjen dhe ka marrë përsipër koston e saj politike: një eurobond prej 90 miliardë eurosh është një zgjedhje kundër së cilës Alternativa për Gjermaninë do të protestojë me gjithë nacionalizmin e saj të tërbuar të krahut të djathtë. Kancelari Friedrich Merz e nënshkroi atë duke e ditur se nuk do t’i kushtojë, sepse borxhi i përbashkët prej 90 miliardë eurosh është i garantuar nga fondet e papaguara nga buxheti aktual evropian, fonde që Gjermania i ka paguar tashmë dhe nuk do t’i shohë më kurrë.
Por Giorgia Meloni dhe Emmanuel Macron, në disa aspekte, nuk e kanë demonstruar as fleksibilitetin e llogaritur të Merz. Lidhur me marrëveshjen e tregtisë së lirë me Mercosur, të dy vazhduan të mbronin fermerët, edhe pse kishin marrë tashmë garanci të gjera dhe një fond tjetër mbrojtës prej gjashtë miliardë eurosh. E tëra çfarë mbetet është të shpresojmë se kjo ngërç do të zgjidhet së shpejti, sepse, në vitin e tarifave të Trump dhe merkantilizmit më agresiv kinez, Italia dhe Franca kanë nevojë për atë marrëveshje. Mercosur – përfshirë Brazilin dhe Argjentinën – është një treg prej 300 milionë banorësh, që rritet me mbi 3% në vit. Me atë pakt, udhëheqësit evropianë do të tregonin se në sistemin e ri global, edhe ata i kanë “kartat”, për të përdorur fjalët e Trump.
Presidenti i SHBA-së nuk e dëshiron paktin e Evropës me Mercosur-in, sepse e konsideron Amerikën e Jugut si oborrin e tij. Ai nuk dëshiron që Evropa të prekë rezervat e Moskës, sepse Putini po propozon një ndarje pas luftës të këtyre fondeve. Të dy i konsiderojnë udhëheqësit evropianë “të dobët” dhe “dekadentë” (fjalët e Trump-it përsëri). Dhe mbrëmë në Bruksel, udhëheqësit evropianë bënë diçka për ta vërtetuar se ai kishte të drejtë. Megjithatë, së shpejti do të nevojitet shumë më tepër.
